(GLO)- Khái niệm công dân toàn cầu (global citizen) gần đây được báo chí đề cập khá nhiều. Một số bạn đọc cho rằng, làm công dân đúng nghĩa của một quốc gia đã khó thì làm sao để trở thành một công dân toàn cầu! Thực ra không phải vậy, những phẩm chất cần có để chúng ta có thể hòa nhập với cộng đồng thế giới không có gì gọi là cao siêu, vượt quá khả năng của mỗi người.
 |
| Ảnh minh họa |
Các nền giáo dục tiên tiến của nhiều quốc gia hiện nay đều hướng đến mục tiêu hoàn thiện thế hệ trẻ để trong tương lai các em có thể thích nghi với mọi hoàn cảnh và tự giải quyết được những vấn đề đặt ra nhằm tồn tại và phát triển ở thế giới rộng lớn.
Nhận thức được tầm quan trọng của nguồn nhân lực trong giai đoạn hội nhập quốc tế hiện nay, Nghị quyết của Đảng ta về việc đổi mới sự nghiệp giáo dục-đào tạo thời gian đến với mục tiêu: Đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa và hội nhập quốc tế; chất lượng giáo dục được nâng cao một cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo, năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và xây dựng nền kinh tế tri thức, đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và cơ hội học tập suốt đời cho mỗi người dân, từng bước hình thành xã hội học tập. Nội dung khái quát của mục tiêu này đã cơ bản tiếp cận với phương châm giáo dục mà UNESCO đã tuyên bố: Học để biết; học để làm; học để chung sống; học để tự khẳng định mình.
Nếu tinh thần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục-đào tạo được thực hiện một cách triệt để thì chúng ta đã đi đúng hướng “xây dựng nền giáo dục mở” và có thể đạt trình độ tiên tiến trong khu vực trong tương lai gần. Với yêu cầu thực học, thực nghiệp, phát huy khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; sống tốt và làm việc hiệu quả là mục tiêu phấn đấu của những công dân tương lai nhằm xây dựng tâm thế tự tin, bản lĩnh để bước vào thế giới hội nhập, nhà trường hiện nay cần dạy cho thế hệ trẻ điều gì và cơ cấu chương trình đổi mới sắp tới cần đề cập đến những nội dung cốt lõi nào?
Đã đến trường học tập, học sinh phải được tiếp cận với những tinh hoa của dân tộc nhằm kế thừa và phát huy giá trị văn hóa truyền thống, giữ gìn bản sắc vốn có; đồng thời tiếp thu những thành tựu của nền văn minh nhân loại; xây dựng và phát triển các thành tựu mới. Ngoài kiến thức chung, học sinh phải được dạy những điều căn bản nhất mà con người dù ở môi trường nào cũng phải thực hành một cách tự giác, như không vứt rác bừa bãi, biết xếp hàng nơi công cộng; biết giúp đỡ người già, người tàn tật. Và cao hơn nữa là có tư duy phản biện, tôn trọng sự khác biệt, đa dạng; biết hợp tác trên tinh thần đồng đội; không để phai nhạt bản sắc văn hóa dân tộc mình. Những kỹ năng sống nêu trên mới nhìn qua thì tưởng bình thường nhưng là điều không thể thiếu đối với một người trưởng thành khi bước chân vào môi trường của toàn cầu hóa.
Ngược lại, nhiều người mới có chút ít trình độ ngoại ngữ, tin học, có thể kết nối với thế giới đã vội cho mình là “công dân toàn cầu”; nhưng họ quên rằng, đó chỉ mới là công cụ, phương tiện, là điều kiện cần chứ chưa đủ. Vì yêu cầu về nhận thức và kỹ năng thực hiện trong các môi trường khác nhau cần có quá trình và được đào tạo bài bản. Điều này đang được một số trường chuyên nghiệp ở nước ta chú trọng rèn luyện.
Ngoài việc chuẩn bị cho các em có trình độ ngoại ngữ tốt, nhất là tiếng Anh và có vốn kiến thức, chuyên môn sâu, tiệm cận thực tế, nhà trường còn thường xuyên rèn luyện những kỹ năng mềm như: xử lý tình huống; phối hợp làm việc nhóm một cách hiệu quả; giao tiếp, ứng xử với thái độ có văn hóa; biết bảo vệ quan điểm của chính mình một cách thuyết phục.
Đặc biệt, các tố chất như tư duy cởi mở và kỹ năng phản biện của đại đa số học sinh, sinh viên chúng ta còn rất hạn chế nên khi bước vào làm việc trong môi trường hòa nhập quốc tế, các em còn nhiều thua thiệt. Nhưng với tinh thần vượt khó, ý chí tự lập, tự cường, cùng với nền giáo dục đúng hướng, tin rằng thế hệ trẻ Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội rèn luyện để trở thành công dân toàn cầu.
Bùi Quang Vinh
