Chạy theo thu nhập
Nhiều nông dân đã quay sang đầu tư trồng sầu riêng với nhiều kỳ vọng về hiệu quả kinh tế mà nó mang lại.
Ông Vũ Văn Bàn, ở xã Trường Xuân (Đắk Song, tỉnh Đắk Nông), đã trồng xen 200 cây sầu riêng trong vườn cà phê từ năm ngoái. Dù được cơ quan chức năng khuyến cáo về diện tích sầu riêng tăng nhanh, nhưng ông Bàn cho biết, vẫn sẽ chặt cà phê trong một vài ngày tới để trồng sầu riêng.
Ông Bàn phân tích, việc khó khăn nhất của sản xuất hồ tiêu và cà phê là công thu hoạch nhiều, giá thuê nhân công cao, cộng với hàng loạt chi phí khác đều tăng giá.
Điều này khiến lợi nhuận của nông dân ngày càng thấp. So với các loại cây trồng khác, sầu riêng đang mang lại hiệu quả kinh tế cao, dù chưa có đầu ra ổn định.
Còn ông Lê Văn Mão, ở xã Quảng Tín (huyện Đắk R'lấp, tỉnh Đắk Nông), đã chuyển đổi 4 ha đất trồng điều không hiệu quả sang trồng sầu riêng. Năm 2022, ông thu bói được 2 tấn sầu riêng trên 80 cây.
Gần 6 năm đầu tư, ông Mão đã phát triển thêm mỗi năm 1 ít, đến nay đã có hơn 800 cây sầu riêng. Riêng năm nay, ông đã đặt mua 200 cây sầu riêng giống và sẽ trồng vào mùa mưa tới.
Ông Mão cho biết, cây trồng nào cũng có rủi ro. Ông đặt hy vọng vào cây sầu riêng, nên đầu tư trồng nhiều hơn các cây khác. Ông hy vọng, với cách làm hữu cơ, sinh học, sẽ giúp giảm chi phí đầu tư, tăng hiệu quả sản xuất.
"Tôi trồng thuần, thành vùng tập trung để được cấp mã vùng trồng và hướng tới xuất khẩu. Giá sầu riêng cao làm gia đình tôi có tinh thần để đầu tư. Chọn sầu riêng tôi chỉ mong muốn nâng cao thu nhập từ nông nghiệp", ông Mão cho hay.
Lâu nay, nhiều nông dân vẫn liên tục chuyển đổi cây trồng chỉ với mong muốn tìm kiếm sự phù hợp, nâng cao thu nhập cho gia đình.
Do đó, khi thấy cây sầu riêng cho hiệu quả cao, bà con đã đầu tư, tìm tòi, học hỏi để phát triển. Nhiều nông dân cũng cho biết, trồng xen canh đang là cách làm nông nghiệp bền vững hiện nay khi giá cả biến động liên tục. Ở mỗi vườn, cây nào cho hiệu quả kinh tế cao sẽ là cây chủ lực và được tập trung đầu tư nhiều hơn.
 |
Nông dân, trong đó có nông dân tỉnh Đắk Nông cần những định hướng tốt hơn để phát triển nông nghiệp bền vững, trong đó có mô hình trồng sầu riêng.
Ngành nông nghiệp tỉnh Đắk Nông chỉ ra rằng, nhiều nông dân vẫn đang tìm kiếm hướng phát triển sản xuất phù hợp, hiệu quả cho gia đình mình. Vì thế, họ liên tục chuyển đổi cây trồng
Trong đó, nhiều người chọn sầu riêng vì hiệu quả kinh tế mà cây trồng này mang lại những năm qua là cao hơn so với các loại cây khác tại địa phương.
Định hướng chưa tốt
Trước khuyến cáo về tình trạng ồ ạt trồng sầu riêng ở khu vực Tây Nguyên, chúng tôi tìm đến các vườn ươm, bán cây giống trên địa bàn tỉnh Đắk Nông.
Ở các vườn ươm, câu chuyện phát triển sầu riêng của năm nay đang thể hiện khá rõ. Hầu hết các vườn ươm cây giống, sầu riêng chiếm phần lớn. Số cây giống sầu riêng đều được chuẩn bị bán ra cho nông dân trong mùa mưa tới để xuống giống.
Một chủ vườn ươm ở TP. Gia Nghĩa cho biết, năm ngoái bán 30.000 cây sầu riêng giống. Năm nay, trước thông tin và khuyến cáo của cơ quan chức năng, nhà vườn chỉ mới mang về 15.000 cây giống sầu riêng, đến nay đã có 30% bà con nông dân đặt mua.
"Câu chuyện chuyển đổi cây trồng vẫn đang tiếp tục với nông dân và họ cũng nhìn thấy những vựa dưa hấu, thanh long phải “giải cứu”. Mới đây nhất là cam, nhưng họ vẫn đang chuyển đổi cây trồng để tìm một nguồn thu nhập ổn định, bền vững. Điều này cho thấy, nông dân vẫn chưa thực sự tin tưởng vào các định hướng của ngành chức năng hiện nay", chủ một doanh nghiệp xuất khẩu nông sản ở Đắk R'lấp phân tích.
Lãnh đạo Sở NNPTNT tỉnh Đắk Nông cho rằng, việc khuyến cáo không đem lại hiệu quả và có tác động nhiều đến nông dân hiện nay.
Vì khuyến cáo chưa đi kèm với chính sách và các chương trình hỗ trợ, định hướng phát triển, nên người dân không làm theo.
"Rõ ràng đã đến lúc cần những khuyến cáo đi kèm với định hướng và chính sách phù hợp giúp nông dân tìm kiếm được sự bền vững trong sản xuất nông nghiệp", lãnh đạo Sở NNPTNT tỉnh Đắk Nông cho biết.
Không trồng sầu riêng thì trồng cây gì để mang lại hiệu quả kinh tế ? Câu hỏi nông dân đang đặt ra cần một câu trả lời thỏa đáng và rõ ràng của ngành chức năng.
Trả lời được câu hỏi này cũng sẽ giúp nông dân tìm được hướng để chuyển đổi cây trồng, phát triển bền vững. Giữa làn sóng ồ ạt trồng sầu riêng, nông dân là người lo lắng nhất.
Họ bỏ tiền, công sức, thời gian để trồng sầu riêng. Có người trồng vài chục, người vài trăm, có người cả ngàn cây với cùng mục đích và mong muốn duy nhất là nâng cao thu nhập cho gia đình, làm giàu chính đáng từ nông nghiệp.
Đó là lí do hoàn toàn chính đáng. Thế nhưng, để những cố gắng đó không trở nên vô nghĩa thì trách nhiệm không chỉ riêng của nông dân.
Hiện nay, nhiều vườn ươm cây giống sầu riêng vẫn đang chuẩn bị phục vụ nông dân vào mùa mưa này. Dù được khuyến cáo mạnh mẽ, nhưng với nhiều nông dân, sầu riêng vẫn là lựa chọn tốt nhất so với nhiều loại cây trồng hiện nay...
