Lợi dụng sự thật thà, chất phác của người dân tộc thiểu số, nhiều người đã cho họ vay gạo, muối, phân bón, tiền… để rồi một ngày con nợ mất khả năng trả sẽ bị các nậu cho vay cấn trừ bằng đất ở. Thực trạng nhói lòng ấy đã tồn tại nhiều năm, dai dẳng như đỉa hút máu người nghèo ở rất nhiều bản làng Tây Nguyên.
Cha mẹ nghèo chắt chiu, tằn tiện lo từng bữa ăn nhưng chỉ vì thích thể hiện, không ít thanh niên mới lớn ở các bản làng đòi sắm bằng được xe máy xịn. Sợ con buồn, lỡ đâu tự tử nên cha mẹ đành cắn răng bán đất, vay mượn khắp nơi để con được vui. Chiều con, có ông bố mua xe máy cho nhưng chỉ một tuần sau đã nhận hung tin.
Dù các nhà chức trách luôn kêu gọi, khuyên dừng lại ở hai con nhưng nhiều gia đình đồng bào dân tộc thiểu số quan niệm "đông con đông của", nên họ đẻ vẫn cứ đẻ. Chẳng lạ lẫm gì khi có những người mẹ ở bản làng đẻ liên tục 12 đứa con, đứa lớn vừa biết ngồi thì đã có em. Đẻ như “máy” khiến cuộc sống đã khổ càng thêm cơ cực; nhiều em nhỏ phải bỏ học giữa chừng.
