Dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng đang được cán bộ, đảng viên, nhân dân cả nước góp ý sôi nổi, nghiêm túc. Nhiều ý kiến đánh giá, văn kiện được chuẩn bị công phu, kết cấu chặt chẽ, mạch lạc, tạo nền tảng chính trị vững chắc cho giai đoạn phát triển mới. Trong đó, việc đưa cụm từ “tự chủ chiến lược” vào văn kiện được coi là bước tiến quan trọng, thể hiện sức mạnh nội sinh của dân tộc.
Yêu cầu phát triển tất yếu
Đặc biệt chú ý cụm từ “tự chủ chiến lược” trong văn kiện, Tiến sỹ Nguyễn Viết Chức - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội chỉ rõ, từ năm 1945 đến nay, dân tộc ta đã trải qua nhiều thăng trầm, từ kháng chiến, thống nhất đến đổi mới và hội nhập.
Ở mỗi giai đoạn, Việt Nam đều thể hiện tinh thần tự chủ. Nay, trong bối cảnh mới, “tự chủ chiến lược” không chỉ là kế thừa tinh thần ấy, mà còn là yêu cầu phát triển tất yếu, khẳng định niềm tin vào trí tuệ, bản lĩnh và sức mạnh của chính mình.
“Tự chủ chiến lược” theo Tiến sỹ Nguyễn Viết Chức, nghĩa là tự lực, tự cường trong mọi lĩnh vực, từ dựng nước, giữ nước đến phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội; là khả năng tự quyết, tự chịu trách nhiệm, không bị chi phối, lôi kéo hay phụ thuộc vào bất kỳ liên minh nào.
Đó không chỉ là ý chí mà còn là năng lực thực tế - phải “đủ sức” trong bảo vệ Tổ quốc, trong sản xuất, thương mại, dịch vụ, nâng cao đời sống nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội. “Chỉ khi nào đủ khả năng tự chủ trên các phương diện ấy, chúng ta mới thật sự tự chủ chiến lược”, ông Nguyễn Viết Chức nhấn mạnh.
Tuy nhiên, để thực hiện được điều đó không dễ. Bối cảnh thế giới biến động nhanh, cạnh tranh gay gắt, xu hướng bảo hộ gia tăng, đòi hỏi Việt Nam phải hành động sớm và quyết liệt.
Các quốc gia khác cũng đã thay đổi cách nhìn, không còn xem Việt Nam là nước cần được hỗ trợ, giúp đỡ mà là đối tác bình đẳng. Vì vậy, tự chủ chiến lược phải được chuẩn bị từ bây giờ, không thể đợi đến khi “bị buộc phải tự chủ”.
Việc Đảng lựa chọn đưa vấn đề “tự chủ chiến lược” vào dự thảo Báo cáo chính trị lần này là quyết định đúng đắn, mang tính chủ động chiến lược. Nó thể hiện tinh thần cách mạng tiến công, quyết tâm không dừng lại, không chững lại trước bất kỳ hoàn cảnh nào. Bởi nếu dừng lại, Việt Nam sẽ bỏ lỡ cơ hội hiện thực hóa khát vọng là quốc gia phát triển, hùng cường vào năm 2045.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa phức tạp, tự chủ chiến lược cần được thể hiện toàn diện và kiên định, từ đối nội đến đối ngoại. Việt Nam phải giữ nguyên tắc “hợp tác nhưng không liên minh để chống lại bất kỳ ai”, thực hiện nhất quán đường lối ngoại giao độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa.
“Tôi có thể hợp tác với anh, nhưng không vào phe với anh để chống ai cả”, ông Nguyễn Viết Chức nhấn mạnh và cho rằng, tinh thần này phải xuyên suốt trong cả quốc phòng, kinh tế, văn hóa, giáo dục.
Theo ý kiến của Tiến sỹ Nguyễn Viết Chức, về kinh tế, tự chủ chiến lược nghĩa là xây dựng nền kinh tế vì dân, phát triển bền vững cả về chất và lượng, tự chủ về khoa học, công nghệ, phương thức sản xuất; bảo đảm an ninh lương thực, năng lượng, giữ vững thị trường trong nước và mở rộng xuất khẩu.
Bày tỏ sự đồng tình cao với cách thể hiện trong dự thảo Báo cáo chính trị, Tiến sỹ Nguyễn Viết Chức cho rằng văn kiện không cần quá chi tiết, không nên liệt kê dàn trải, mà chỉ nên tập trung vào những định hướng lớn, vấn đề trọng tâm.
Tiến sỹ đánh giá dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV được chuẩn bị công phu, toàn diện; trong đó có dự thảo Chương trình hành động của Ban Chấp hành Trung ương Đảng thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, nghĩa là nghị quyết ra đời là có chương trình hành động ngay.
“Dự thảo đã thể hiện tư duy đổi mới về cách làm. Nghị quyết là những nguyên tắc, định hướng lớn, còn Chương trình hành động mới là nơi cụ thể hóa bằng những công việc, dự án rõ ràng, khả thi như xây dựng hạ tầng, phát triển kinh tế vùng, công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, Tiến sỹ Nguyễn Viết Chức bày tỏ.
“Tự chủ chiến lược là tư tưởng lớn của thời kỳ mới, thể hiện tầm nhìn, bản lĩnh và khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam. Đưa nội dung này vào Văn kiện Đại hội XIV là bước khẳng định mạnh mẽ vị thế và sức mạnh nội sinh của đất nước nền tảng để Việt Nam bước vào kỷ nguyên phát triển mới, vững vàng, tự tin và bền vững”, Tiến sỹ Nguyễn Viết Chức nhấn mạnh.
Tự định hình không gian phát triển, tự quyết định lợi ích quốc gia
Đại biểu Quốc hội Lê Hoàng Anh (Gia Lai) cũng cho rằng nội dung về “tự chủ chiến lược” là điểm nhấn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc, phản ánh bước phát triển mới trong tư duy lãnh đạo của Đảng trong bối cảnh thế giới biến động nhanh, phức tạp, khó lường.
Nếu trước đây, “tự chủ” chủ yếu được hiểu là độc lập, tự cường về chính trị, kinh tế, quốc phòng, thì trong giai đoạn hiện nay, “tự chủ chiến lược” cần được hiểu ở tầm cao hơn, đó là năng lực tự định hình không gian phát triển, tự ra quyết định chính sách dựa trên lợi ích quốc gia - dân tộc, trong bối cảnh toàn cầu hóa, phụ thuộc lẫn nhau về công nghệ, năng lượng, tài chính và dữ liệu.
Theo ý kiến của đại biểu Lê Hoàng Anh, dự thảo văn kiện đã nêu đúng định hướng lớn, song cần làm rõ hơn phạm vi, cấu phần và cơ chế thực hiện “tự chủ chiến lược”.
Hiện trong dự thảo mới chỉ tập trung vào “tăng cường nội lực, phát huy sức mạnh tổng hợp”, nhưng chưa chỉ rõ: tự chủ chiến lược về công nghệ, dữ liệu, tài chính và thể chế sẽ được xây dựng ra sao; giảm phụ thuộc chiến lược bằng cơ chế nào; và ai là cơ quan trung tâm chịu trách nhiệm nghiên cứu, dự báo, tham mưu chiến lược, điều phối và hành động chiến lược trong hệ thống quốc gia.
Để tiếp tục hoàn thiện quan điểm, nhiệm vụ và giải pháp về "tự chủ chiến lược", đại biểu Lê Hoàng Anh đề nghị 4 vấn đề lớn là: hoàn thiện nhận thức, xác định ba trụ cột của tự chủ chiến lược, nhiệm vụ trọng tâm đến năm 2035 và gắn tự chủ chiến lược với hội nhập chủ động.
Trong đó, xác định ba trụ cột của tự chủ chiến lược gồm: Tự chủ kinh tế, công nghệ với việc làm chủ hạ tầng số, năng lượng, chuỗi cung ứng và công nghệ lõi; Tự chủ thể chế - pháp luật với việc xây dựng hệ thống pháp luật ổn định, kiến tạo, chính sách linh hoạt, không phụ thuộc vào mô hình ngoại lai; Tự chủ về tư duy chiến lược trong nâng cao năng lực phân tích, dự báo, ra quyết định nhanh và độc lập dựa trên dữ liệu và thông tin chiến lược./.
Theo Hạnh Quỳnh (TTXVN/Vietnam+)
