Anh Nguyễn Văn Ng. (32 tuổi, trú tại TP Huế) trong một lần chơi thể thao bị té ngã nên cổ chân bị sưng vù. Thay vì đi tới bệnh viện, anh Ng. lại tìm mua mật gấu để về xoa bóp vì được nhiều người rỉ tai rằng đây là "thần dược" chỉ cần xoa vào là khỏi ngay.
Chớ tin là "thần dược" như quảng cáo
Sau khi mua về dùng hơn 10 ngày chấn thương ở cổ chân anh Ng. không giảm mà còn bị sưng thêm. Khi đến bệnh viện thăm khám, các bác sĩ khẳng định chân anh bị gãy, nếu điều trị muộn thì sẽ để lại di chứng.
ThS-BS Trương Thanh Tú, Khoa Y học cổ truyền - Trường ĐH Y Dược Huế, cho biết trong quá trình chiết xuất mật, gấu nuôi được tiêm lượng lớn kháng sinh để kiểm soát viêm nhiễm. Vì vậy dư lượng kháng sinh trong các sản phẩm mật gấu sẽ gây hại cho sức khỏe con người. Các nghiên cứu khác cũng kết luận rằng 100% mẫu vật từ mật gấu đều có biểu hiện viêm gan và túi mật. Vì vậy, mật được chiết xuất từ gấu sống có thể chứa tế bào ung thư gan, tế bào viêm và cytokine có hại cho sức khỏe người.
"Nếu tiêu thụ, mật gấu có thể gây ra tác dụng phụ là gây chảy máu ở bệnh nhân có bệnh gan nền do các cơ chế gián tiếp liên quan đến bệnh lý nền như suy giảm chức năng đông máu, tăng áp lực tĩnh mạch cửa hoặc tương tác thuốc kháng đông là những yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ này" - BS Tú cho biết.
Kết quả một cuộc khảo sát của Mạng lưới giám sát buôn bán động, thực vật hoang dã (TRAFFIC) vừa công bố cũng cho thấy cao sừng tê giác, một loại sản phẩm mới chưa từng thấy trong các kỳ khảo sát trước đây nay được bán. Sản phẩm này quảng cáo là tăng cường sinh lực nam giới, tốt thận, gan, chắc khỏe xương khớp, giải độc, phòng ngừa ung thư…
Và không những anh Ng. mà hiện nay nhiều người vẫn còn lầm tưởng về tác dụng bị thổi phồng của các vị thuốc cổ truyền từ động vật hoang dã nên cố tìm mua các sản phẩm bất hợp pháp như mật gấu, cao hổ, sừng tê giác, vảy tê tê...
Ông Lê Ngọc Tuấn, Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm TP Huế, cho rằng động vật hoang dã không có công dụng thần dược như quảng cáo, thậm chí còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ dịch bệnh, phạm pháp từ việc trực tiếp sử dụng và mua bán chúng.
Đa dạng dược liệu thay thế
TS-BS Đoàn Văn Minh, Trưởng Khoa Y học cổ truyền - Trường ĐH Y Dược Huế, khẳng định rằng sừng tê giác hay các sản phẩm từ động vật hoang dã không phải là một thần dược. Nếu mắc bệnh thì đến thăm khám tại các cơ sở y tế có uy tín, dùng thuốc cần có sự chỉ định rõ ràng từ bác sĩ, sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc. Ông cho biết trong chương trình dạy, các y văn có nói về thuốc từ động vật hoang dã đều được khoa loại bỏ.
"Việc chuyển sang các sản phẩm thay thế từ thảo dược là xu hướng tất yếu của y học cổ truyền trong tương lai. Vì vậy, cần tăng cường các nghiên cứu và đầu tư đồng bộ để tìm kiếm giải pháp thay thế phù hợp, khoa học và bền vững" - ông Minh khẳng định.
Các chuyên gia khẳng định việc sử dụng dược liệu thay thế cho các bài thuốc đến từ động vật hoang dã sẽ có tính khả thi hơn vì dễ sản xuất, thu hoạch, bào chế, không gây hại cho hệ sinh thái.
Theo ThS-BS Nguyễn Thị Kim Liên, Khoa Y học cổ truyền - Trường ĐH Y Dược Huế, vảy tê tê hay còn gọi là xuyên sơn giáp có công dụng chữa các bệnh lý về sản phụ khoa, liên quan đến khối u, sưng hạch, áp xe… Tuy nhiên, trong điều trị bệnh thì có thể thay thế bằng các loại cây thuốc như vương bát lưu hành, trư đề giáp, hồ lô ba (cỏ cà ri)…
Còn ThS-BS Trương Thanh Tú khẳng định thuốc từ cây hoàng cầm, đan sâm, hoàng liên, chi tử… có thể thay thế hoàn toàn mật gấu trong điều trị các bệnh như động kinh, co giật, hỏa ở gan… Những dược liệu này có thành phần hóa học hoặc đặc tính dược lý tương tự với mật gấu và rất an toàn, tốt cho sức khỏe.
Hội Đông y Việt Nam khẳng định ở nước ta đã xác định được ít nhất 32 loại thảo dược thay thế mật gấu, bao gồm quế, cỏ mật gấu, nghệ, huyết giác, ngải cứu,... có khả năng điều trị các bệnh như sưng viêm và đau khớp, bảo vệ gan và chống viêm.
Theo ThS-BS Trương Thanh Tú, nghiên cứu cho thấy cây hoàng cầm có tác dụng trên hoạt động của IL-6 promoter và CYP3A4, tham gia vào quá trình chuyển hóa thuốc, giải độc và nhiều hợp chất ngoại sinh khác trong cơ thể. Với hợp chất sinh học chính là Berberine, cây hoàng liên sẽ hiệu quả trong điều trị nhiều bệnh lý gan, tổn thương gan cấp và mãn tính do rượu, thắt ống mật, xơ gan và ung thư gan.
Trong giáo trình Dược học cổ truyền của Trường ĐH Y Dược Huế cũng khẳng định một số loài dược liệu có thể thay thế cao hổ cốt. Trong đó cây ba kích dùng rễ đã phơi hay sấy khô sẽ ôn bổ thận, kiện cân cốt, bình can tiềm dương, khư phong thấp. Bài thuốc này cũng tốt cho việc điều trị chứng liệt dương, di tinh, tảo tiết, đau mỏi thắt lưng - gối.
Nhiều căn bệnh có nguồn gốc từ động vật
PGS-TS-BS Trần Xuân Chương, Phó Chủ tịch Hội Truyền nhiễm Việt Nam, cho biết WHO ước tính có hơn 200 bệnh truyền nhiễm từ động vật sang người. Các tác nhân gây bệnh truyền nhiễm từ động vật có thể là vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng, chúng có thể lây lan sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp hoặc qua thực phẩm, nước, môi trường.
Theo Bài và ảnh: Quang Tám (NLĐO)
