Giá trị dinh dưỡng của quả nhãn
Bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Tấn Vũ, giảng viên khoa Y học cổ truyền, Đại học Y Dược TP.HCM, cho biết long nhãn còn có tên là lệ chi nô, á lệ chi. Tên khoa học Euphoria longana Lour, thuộc họ Bồ hòn Sapindaceae.
Trong 100g nhãn tươi chứa 84 mg vitamin C, 60 calo, 1,1 g chất xơ, các vitamin B, canxi, sắt, magie... Cùi khô (long nhãn nhục) chứa 0,85% nước, chất tan trong nước 79,77%, chất không tan trong nước 19,39%... Hạt nhãn chứa tinh bột, saponin, chất béo và tanin.
Theo y học hiện đại, các dưỡng chất thực vật phytochemical như axit gallic, epicatechin và axit ellagic có trong quả nhãn có tác dụng chống viêm. Các hợp chất này ức chế quá trình sản xuất các chất gây viêm như prostaglandin, histamine, oxit nitric và yếu tố hoại tử mô trong cơ thể.
Ngoài ra, nhờ lượng vitamin B và C dồi dào, nhãn thúc đẩy quá trình chữa lành và điều trị các bệnh viêm mạn tính như phù nề, trào ngược dạ dày, ruột kích thích, dị ứng da, vết thương, bỏng, vẩy nến và viêm ruột.
 |
Quả nhãn chứa hàm lượng cao vitamin B, C. Ảnh: T.N |
Theo tài liệu cổ, long nhãn vị ngọt, tính bình, vào 2 kinh tâm và tỳ. Có tác dụng bổ tâm tỳ, nuôi huyết, an thần, ích trí; dùng chữa huyết hư sinh, hay quên, hồi hộp mất ngủ. Từ xa xưa, quả nhãn được dân gian sử dụng để chữa lành vết thương, dị ứng, cảm cúm và các bệnh viêm nhiễm khác.
"Theo kinh nghiệm lâm sàng của đông y, long nhãn là vị thuốc bổ huyết, ích tâm, kiện tỳ, ích trí. Nó vừa bổ khí vừa bổ huyết, có hiệu quả trong điều trị chứng mất ngủ do suy nghĩ, lo lắng quá nhiều, tâm trạng bứt rứt, hồi hộp", bác sĩ Vũ cho hay.
Bài thuốc từ long nhãn
Chữa các chứng mất ngủ, hay quên: Bài quy tỳ: Long nhãn, táo nhân (sao), hoàng kỳ (trích), phục thần mỗi vị 4g, gừng 3 lát, táo đỏ một quả. Sắc uống nóng.
Khe ngón chân lở ngứa: Hạt nhãn bỏ vỏ đen, thái mỏng, phơi khô, tán nhỏ, rắc vào.
Chữa các triệu chứng kém ăn, mất ngủ, mồ hôi trộm, mệt nhọc: Cao ban long 40g, long nhãn 50g. Sắc long nhãn với nước. Thái nhỏ cao ban long cho vào nước sắc long nhãn. Đun nóng để hòa tan. Để nguội, thái thành từng miếng mỏng. Trước khi đi ngủ tối và sáng sớm uống mỗi lần 10g.
 |
Nước long nhãn thanh nhiệt. Ảnh: H.N |
Tiêu chảy do tỳ hư: Long nhãn khô 40 quả, gừng sống 3 lát, sắc uống.
Phù thũng sau đẻ: long nhãn khô, gừng, táo tàu, mễ nhân, phục linh, mỗi thứ 10g, sắc uống.
Hồi hộp, mất ngủ, hay quên: cùi nhãn 100g, gạo nếp 120g, nấu cháo ăn.
Thiếu máu, suy nhược cơ thể: long nhãn 10g, hạt sen 15g, hồng táo 10g, lạc 10g, gạo nếp 30g, nấu cháo. Mỗi buổi sáng, buổi tối ăn 1 lần.
Suy nhược thần kinh: long nhãn, nhân táo chua, khiếm thực mỗi thứ 15g, nấu nước uống trước khi đi ngủ.
Nôn, ợ: long nhãn khô 7 quả, đốt tồn tính, tán thành bột, chia đều, uống mỗi ngày 3 lần.
Hạt nhãn tán thành bột gọi là lệ châu, dùng để cầm máu khi bị vết thương, làm giảm đau, chóng lành da, không để lại sẹo (tán nhỏ rắc lên vết thương). Vỏ quả nhãn nghiền thành bột dùng chữa bỏng. Những người bị bệnh cảm mạo phong hàn, rối loạn tiêu hóa, rêu lưỡi dày trơn... không ăn nhãn. Ngày dùng 9 - 10g dưới dạng thuốc sắc hay cao lỏng.
"Tuy nhiên việc sử dụng long nhãn thường xuyên hay ứng dụng các bài thuốc từ long nhãn cần có sự tư vấn của bác sĩ đông y nhằm tránh các tác dụng phụ không mong muốn", bác sĩ Vũ khuyến cáo.
