Ấm áp tết cổ truyền của người Bana Kriêm

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

Trong dòng chảy văn hóa đa dạng của dân tộc Việt Nam, mỗi cộng đồng đều mang trong mình những nét đẹp riêng biệt, góp phần tạo nên bức tranh giàu bản sắc. Tết cổ truyền của người Bana Kriêm tại Vĩnh Thạnh là một minh chứng sống động cho sự gắn kết giữa con người với thiên nhiên và cộng đồng, nơi mà tình cảm gia đình, tình làng nghĩa xóm được vun đắp qua những tập tục lâu đời.

1. Trong những mái nhà sàn ấm cúng của người Bana Kriêm, nơi ánh lửa bập bùng, những ghè rượu cần thơm nồng và những câu hát dân ca đong đầy tình cảm cùng hòa quyện trong không khí ngày Tết. Qua từng chi tiết, từ cách đón khách, bữa cơm đầu năm cho đến lễ tiễn khách ra về, chúng ta cảm nhận được sự chân chất, mộc mạc và sâu sắc trong văn hóa của đồng bào. Đây không chỉ là hành trình khám phá tập tục, mà còn là dịp để ta trân trọng và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống đang dần mai một trong sự biến đổi của cuộc sống hiện đại.

Ngày Tết là dịp đặc biệt trong năm đối với người Bana Kriêm ở Vĩnh Thạnh. Trước khi Tết đến, gia đình sẽ cử người đi mời anh em, bà con, bạn bè ở các làng xa về nhà để cùng nhau ăn uống, chia sẻ những niềm vui trong những ngày đầu xuân.

Mời khách, tiếp đón, rồi cùng nhau ăn uống, thưởng thức các món ngon là một phần không thể thiếu trong ngày Tết của người Bana. Những phong tục này đã có từ lâu đời và được giữ gìn, phát huy qua bao thế hệ, dù cuộc sống có thay đổi, người Bana vẫn duy trì những giá trị truyền thống ấy trong dịp Tết Nguyên đán.

Trước ngày Tết, mỗi gia đình Bana đều chuẩn bị kỹ càng cho ngày lễ lớn này. Một trong những phong tục quan trọng của người Bana là cử người đến mời anh em, bà con dòng tộc từ những làng xa về nhà ăn Tết.

Trước kia, do Tết của người Bana không trùng với ngày Tết Nguyên đán của người Kinh, nên việc mời khách không bao giờ bị từ chối. Những người được mời sẽ vui vẻ nhận lời, và ai cũng biết rằng trong những ngày này, việc quây quần bên nhau, chia sẻ niềm vui là rất quan trọng.

Khi khách đến nhà được gia chủ đón tiếp rất chu đáo. Khách đến vào buổi chiều, khi trời đã mát, gia chủ sẽ ra đón tiếp một cách nồng hậu. Cả nhà, từ già đến trẻ, ai ai cũng vui vẻ chào đón. Trước khi vào nhà, khách được mời ngồi trên chiếc chiếu “chơ kok” được làm từ lá rừng, đây là loại chiếu đẹp nhất mà người Bana thường dùng để mời khách quý. Khi khách đã ngồi xong, gia chủ, đặc biệt là ông bà, người có tuổi và uy tín trong gia đình, là người chào đón khách đầu tiên, bắt tay mời họ vào. Sau đó, các thành viên khác trong gia đình cũng lần lượt ra chào. Từng lời chúc tốt lành, vui vẻ của gia chủ khiến không khí trong nhà thêm ấm cúng và thân tình.

Khi khách đã vào nhà, bà chủ nhà sẽ đem ra một rổ trầu, cau, cùng với các vật dụng cần thiết cho việc ăn trầu. Đây là tục lệ không thể thiếu trong mỗi cuộc tiếp khách của người Bana. Trầu cau không chỉ là“đầu câu chuyện”, mà còn là biểu tượng của tình cảm, sự kính trọng của gia chủ đối với khách quý. Còn ông chủ nhà sẽ mời khách những lá thuốc thơm ngon, được ông lấy từ chòi trên rẫy. Thuốc lá trong những ngày Tết được chọn lọc kỹ càng, lá thơm, không bị hư hỏng, thể hiện sự hiếu khách của gia chủ. Mọi người quây quần bên nhau, mỗi người nhấm nháp một chút trầu, thuốc, trò chuyện vui vẻ, chia sẻ những câu chuyện từ năm cũ. Những câu chuyện xưa cũ, những lời chúc tốt lành khiến không khí trong nhà thêm phần đầm ấm.

Người Bana mời rượu khách ngày Tết. Ảnh: XUÂN DŨNG

Người Bana mời rượu khách ngày Tết. Ảnh: XUÂN DŨNG

2. Việc chuẩn bị cho bữa ăn Tết cũng rất quan trọng. Gia đình phân công mỗi người một việc cụ thể. Đàn ông lo mổ heo, làm thịt gà, chuẩn bị ghè rượu, còn phụ nữ lo nấu nướng. Bếp nhà Bana luôn ấm cúng, mọi người làm việc cùng nhau rất vui vẻ. Mùi thơm từ những món ăn, từ thịt nướng, từ cơm mới càng làm cho không khí trong nhà thêm phần tươi vui, hạnh phúc. Các món ăn trong ngày Tết đều rất đặc biệt, không thể thiếu những món thịt heo luộc, thịt kho, thịt nướng trong ống cây mò o - đây là những món ăn quen thuộc nhưng lại mang đậm hương vị của đất rừng.

Khi ghè rượu cần đã được đổ đầy nước, chủ nhà mời tất cả mọi người tham gia vào nghi lễ uống rượu Tết. Theo truyền thống, khi uống rượu, người lớn tuổi nhất uống trước. Sau đó, chủ mời người lớn tuổi trong gia đình uống tiếp theo. Cứ thế, lần lượt các thành viên trong gia đình và khách được mời uống, từ người lớn đến trẻ nhỏ. Mỗi người, dù là khách hay chủ, đều được mời uống một phần rượu như nhau, thể hiện sự bình đẳng và tôn trọng trong mối quan hệ giữa mọi người. Sau khi hoàn tất phần uống rượu cúng, gia chủ tiếp tục mời mọi người ăn cơm. Cơm Tết của người Bana không giống những bữa cơm hàng ngày, bởi nó có nhiều món ăn ngon, đặc trưng của dịp Tết. Mùi cơm lúa mới thơm lừng, thịt luộc, thịt kho, thịt nướng trong ống cây mò o đều thơm ngon, hấp dẫn. Mọi người cùng ăn, chia sẻ nhau những câu chuyện vui, chúc nhau những điều tốt đẹp trong năm mới.

Sau bữa cơm, mọi người tiếp tục uống rượu cần. Tùy theo sự giao tiếp, người lớn sẽ nói chuyện, còn những người trẻ tuổi sẽ hát hò, đánh cồng chiêng, nhảy múa tạo không khí vui vẻ. Rượu càng uống càng ngon, mọi người càng say sưa trò chuyện, càng thêm phần vui vẻ. Những bài dân ca truyền thống được hát lên, tiếng cồng chiêng vang vọng trong không gian, tạo nên một không khí lễ hội náo nhiệt, đầy sức sống.

3. Khi cuộc vui đã kéo dài, đến lúc khách phải ra về, gia chủ lại tiếp tục làm lễ tiễn khách. Trước khi khách ra về, gia đình làm thịt một con heo nhỏ hoặc con gà trống lớn, chuẩn bị một ghè rượu to để cúng tiễn khách. Lúc này, ông chủ nhà cúng tiễn khách, cầu xin các thần linh phù hộ cho khách về nhà bình an, mạnh khỏe. Lời cúng có những câu chúc như: “Hôm nay gia đình có làm thịt một con heo, một ghè rượu ngon cúng tiễn khách về, mời các thần linh, tổ tiên chứng giám và phù hộ cho mọi người được mạnh khỏe, mạnh tay, mạnh chân”. Sau lễ cúng, khách được mời uống rượu, và cuộc chia tay diễn ra trong không khí ấm áp, tình cảm. Những lời chúc tụng, những cái bắt tay, những nụ cười tươi vẫn còn đọng lại trong lòng mỗi người.

Bữa cơm cuối ngày Tết, tuy không có nhiều thịt, nhiều rau, nhưng cũng rất đậm đà tình cảm, sự lưu luyến giữa người đi và người ở lại. Trong bữa cơm ấy, mọi người trao cho nhau những nụ cười, những lời chúc tốt đẹp cho một năm mới bình an, hạnh phúc. Tết là dịp để mọi người gắn kết, để thể hiện tình cảm, sự quan tâm, để cùng nhau nhìn lại những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Dù có phải chia tay, nhưng tình cảm vẫn vẹn nguyên, và mỗi người đều hứa hẹn rằng năm sau sẽ lại gặp lại nhau, cùng nhau đón Tết.

Ngày Tết của người Bana không chỉ là thời gian để nghỉ ngơi, mà còn là dịp để gắn kết cộng đồng, để tỏ lòng hiếu khách và trân trọng những giá trị văn hóa lâu đời của dân tộc mình. Những phong tục ấy không chỉ là những nghi lễ, mà là cách thể hiện sự yêu thương, quan tâm và đoàn kết giữa mọi người trong cộng đồng.

XUÂN DŨNG

Có thể bạn quan tâm

Các nhóm nhạc trẻ cùng biểu diễn giao lưu tại Quảng trường Đại Đoàn Kết Pleiku. Ảnh: Ngọc Duy

Những đêm nhạc gắn kết cộng đồng

(GLO)- Trong tiết trời se lạnh của phố núi Gia Lai, khi ánh đèn phố vừa lên cũng là lúc những giai điệu âm nhạc ngân vang ở nhiều quán cà phê. Những đêm nhạc cộng đồng giản dị nhưng rộn ràng ấy đang trở thành điểm hẹn quen thuộc của nhiều người, góp thêm sắc màu tươi vui cho đời sống phố núi.

Hàng nghìn cơ hội việc làm chờ người lao động

Sôi động mùa tuyển dụng lao động cuối năm

(GLO)- Những ngày này, trên các tuyến đường dẫn vào các khu công nghiệp của tỉnh dễ dàng bắt gặp bảng thông báo “Tuyển gấp công nhân”, “Tuyển dụng cuối năm, lương thưởng hấp dẫn”… Không khí tuyển dụng cuối năm đang dần trở nên sôi động cùng hàng ngàn cơ hội việc làm đang đón đợi người lao động.

Tặng quà cho học sinh tại chương trình.

Gia Lai: Tặng gần 600 suất quà cho người dân xã Bình Phú

(GLO)-Ngày 20-9, Chi hội Chữ thập đỏ Phú Quốc (An Giang), các nhóm thiện nguyện An Việt, “Đi và Yêu”, “Trái tim nhỏ từ tâm” và Phòng khám nội của BS. Hoàng Thị Thanh Bình phối hợp với Hội Chữ thập đỏ tỉnh Gia Lai tổ chức chương trình “Chia sẻ yêu thương” tại xã Bình Phú.

Đông đảo cán bộ, công chức, người dân 3 xã Ia Pa, Pờ Tó, Ia Tul tham gia hiến máu. Ảnh: Vũ Chi

Gia Lai tiếp nhận 279 đơn vị máu an toàn

(GLO)- Sáng 19-9, tại hội trường xã Ia Pa, Ban Chỉ đạo vận động hiến máu tình nguyện tỉnh Gia Lai phối hợp với UBND các xã Ia Pa, Pờ Tó, Ia Tul và Khoa Huyết học-Truyền máu (Bệnh viện Đa khoa Gia Lai) tổ chức Ngày hội hiến máu tình nguyện năm 2025.

Tuyên truyền pháp luật cho học sinh.

Tuyên truyền pháp luật và tặng quà cho học sinh khó khăn Trường THPT số 1 Phù Mỹ

(GLO)- Chiều 17-9, Đội Cảnh sát giao thông đường bộ số 4 (Phòng Cảnh sát giao thông, Công an tỉnh Gia Lai) phối hợp với Hệ thống xe máy Tiến Dũng tổ chức chương trình “An toàn giao giao thông cho nụ cười ngày mai” cho hơn 800 cán bộ, giáo viên và học sinh Trường THPT số 1 Phù Mỹ (xã Phù Mỹ).

Bà Nguyễn Thị Hường (ở xã Nhơn Châu) được hỗ trợ xây nhà mới.

Lan tỏa nghĩa tình ở xã đảo Nhơn Châu

(GLO)- Những năm qua, công tác chăm lo, hỗ trợ hộ nghèo, cận nghèo và người có hoàn cảnh khó khăn luôn được cấp ủy, chính quyền, Ủy ban MTTQ Việt Nam và các đoàn thể xã Nhơn Châu (tỉnh Gia Lai) đặc biệt quan tâm.

Gia Lai kiến nghị điều chỉnh mức hưởng BHYT 100% cho đối tượng hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng

Gia Lai kiến nghị điều chỉnh mức hưởng BHYT 100% cho đối tượng hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng

(GLO)- Ngày 13-9, UBND tỉnh Gia Lai có Công văn số 3416/UBND-KGVX về việc áp dụng chính sách bảo hiểm y tế (BHYT) đối với một số đối tượng tham gia BHYT trên địa bàn tỉnh. Trong đó, đề nghị điều chỉnh chính sách theo hướng thống nhất áp dụng một mức hưởng BHYT là 100% chi phí khám bệnh, chữa bệnh cho toàn bộ đối tượng hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hàng tháng.

Lực lượng Cảnh sát chữa cháy chuyên nghiệp đưa nạn nhân ra khu vực an toàn. Ảnh: N.L

Diễn tập phương án chữa cháy, cứu nạn cứu hộ tại Cụm công nghiệp Phước An

(GLO)- Chiều 14-9, Đội chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ khu vực số 2 (Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH, Công an tỉnh Gia Lai) phối hợp Công an xã Tuy Phước Tây diễn tập phương án chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ tại Công ty TNHH Đồ gỗ Nghĩa Phát và Công ty TNHH Đồ gỗ Nghĩa Tín (Cụm công nghiệp Phước An).

Tặng quà trung thu cho trẻ em tại chương trình

Trao tặng 127 suất quà trung thu cho trẻ em xã Vĩnh Sơn

(GLO)-Ngày 14-9, tại thôn Suối Đá (xã Vĩnh Sơn, tỉnh Gia Lai), Chi đoàn Bệnh viện Y học cổ truyền và Phục hồi chức năng Quy Nhơn phối hợp với Facebook Minh Hoàng và nhóm Thiện nguyện Yêu Thương An Nhơn tổ chức chương trình “Vui Tết Trung Thu-An toàn mỗi ngày”.

null