Điêu đứng vì "tín dụng đen"-Kỳ 2: Chiếc bẫy khó thoát

(GLO)- Không cách này thì cách khác, các chủ nợ khiến người dân rơi vào bẫy “tín dụng đen”. Ngoài việc tính lãi suất trên trời, ép giá nông sản, họ còn lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân để lừa cho vay rồi chiếm đoạt đất.

Năm 2016, ngành chức năng huyện Ia Pa xác định trên địa bàn có 672 hộ người dân tộc thiểu số (504 hộ thuộc diện nghèo và 168 hộ cận nghèo) vay lãi suất cao với tổng số tiền nợ gốc và lãi lên đến 76,5 tỷ đồng. Trong đó, nợ gốc chỉ 18 tỷ đồng nhưng nợ lãi lên đến 58,5 tỷ đồng!
 

Anh Rmah Thân (làng Kte 1, xã Hbông, huyện Chư Sê) kể lại việc bị bà Nguyễn Thị Thu lừa vay vốn rồi lấy mất bìa đỏ. Ảnh: M.T

Từ cho vay lãi suất cao, ép giá nông sản…

Cũng như ở huyện Krông Pa, nhiều hộ nghèo, cận nghèo người dân tộc thiểu số trên địa bàn huyện Ia Pa bị mắc “bẫy” do kiểu tính lãi trên trời của các chủ nợ. Cuộc sống của họ bỗng chốc rơi vào bi kịch không chỉ bởi vướng vào chiếc “thòng lọng” lãi suất cao giăng sẵn mà còn bị chủ nợ ép giá nông sản.

Đơn cử, năm 2012, do bị mất mùa, không có tiền đầu tư cho vụ trồng mì mới nên vợ chồng anh Ksor Thun (thôn Ama H’Lăk, xã Chư Mố) tìm đến chủ nợ vay 40 triệu đồng với lãi suất 30.000 đồng/triệu/tháng. Từ đó đến nay, vợ chồng anh Thun làm rẫy, làm thuê quần quật nhưng số tiền kiếm được vẫn không đủ trả lãi. Hiện nợ gốc lẫn lãi vẫn còn hơn 43 triệu đồng. “Năm nào thu hoạch về cũng phải trả lãi cho chủ nợ bằng mì. Giá mì ngoài thị trường 3.500 đồng/kg, chủ nợ chỉ mua với giá 2.700 đồng/kg. Mặc dù bị mua rẻ hơn nhưng đành phải bán. Nếu không bán thì họ sẽ đòi tiền gốc, mà mình thì lại không có để trả”-anh Thun buồn bã nói.

Trong căn nhà sàn nhỏ tuềnh toàng, trống huơ trống hoác, chị Nay H’Chuôn (cùng thôn) rầu rĩ kể: Bố chị là ông Rmah Yi có vay 60 triệu đồng, chủ nợ ra điều kiện đến mùa thu hoạch mì phải bán cho họ để trả lãi. Mặc dù biết bị ép giá nhưng gia đình vẫn phải bán. “Năm 2013, bố tôi bị tai nạn không còn khả năng lao động, gia đình đành cho người khác thuê đất. Cả nhà đi làm thuê để trả lãi hàng năm. Giờ tiền gốc lẫn lãi vẫn còn hơn 65 triệu đồng nhưng chưa biết lấy gì để trả”-chị Nay H’Chuôn nghẹn ngào nói.

Ông Ksor Jú-Chủ tịch UBND xã Chư Mố, cho biết: Đến nay, trên địa bàn xã có 370 hộ vay của các chủ nợ. Số tiền vay lên đến khoảng 6 tỷ đồng; lãi suất vay trung bình là 3%/tháng. Việc vay mượn diễn ra rất đơn giản, không cần thủ tục rườm rà. Qua rà soát bước đầu, Công an huyện Ia Pa phát hiện 50 hộ tư nhân cho vay trên địa bàn huyện. Trong đó, có 15 hộ cho vay bằng tiền và hàng tháng thu lãi suất bằng tiền mặt; 15 hộ cho vay bằng tiền mặt cuối vụ lấy lãi bằng tiền hoặc lấy hàng hóa nông sản; 10 hộ cho vay bằng hàng hóa, phân bón, giống cây trồng, cuối mùa sẽ thu lãi bằng tiền hoặc hàng hóa nông sản…

Đến lừa chuyển nhượng đất
 

Những người dân trình báo việc vay mượn với bà Thu với cơ quan Công an huyện Chư Sê. Ảnh: M.T

Theo kết quả khảo sát “tình hình cho thuê, chuyển nhượng đất sản xuất trong đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh” do HĐND tỉnh thực hiện trong tháng 11-2017, toàn tỉnh có 2.433 hộ đồng bào dân tộc thiểu số chuyển nhượng quyền sử dụng đất với diện tích 1.126 ha và 2.000 hộ cho thuê đất sản xuất với diện tích 1.847 ha. Vì vậy, phát sinh tình trạng một bộ phận người dân tộc thiểu số tại chỗ thiếu đất sản xuất, trở thành người làm thuê hoặc phải phá rừng làm rẫy.

Để có thêm khoản tiền trang trải cho gia đình, đầu tư sản xuất và trả khoản vay ngân hàng trước đó, ông Kpă Lah (làng Kte 2, xã Hbông, huyện Chư Sê) đã vay bà Nguyễn Thị Thu (thôn Ia Sa, xã Hbông) số tiền 65 triệu đồng với thời hạn 5 năm, lãi suất 9.000 đồng/triệu/tháng. Điều kiện là ông Lah phải đưa giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (bìa đỏ) 1,5 ha vườn, rẫy cho bà Thu, khi nào trả hết nợ thì bà Thu sẽ trả lại bìa đỏ. Ông Lah không nghi ngờ hay thấy có gì bất thường khi bà Thu yêu cầu vợ chồng ông đến Văn phòng Công chứng lăn tay vào giấy tờ cho mượn thì mới giao tiền.

Tương tự, ông Rmah Ưih (làng Kte 2, xã Hbông) cũng chẳng chút do dự khi giao giấy tờ mảnh đất hơn 3,2 ha cho bà Thu để vay 40 triệu đồng, lãi suất 9.000 đồng/triệu/tháng. Ông Ưih cho hay, bà Thu cũng cho người chở vợ chồng ông lên Văn phòng Công chứng ở thị trấn Chư Sê để làm thủ tục lăn tay trước khi nhận tiền. Giờ đây, cũng như ông Lah, mảnh đất của ông Ưih đã… thuộc quyền sở hữu của bà Thu, dù ông vẫn còn giữ tờ giấy viết tay ghi nhận nội dung bà Thu có giữ bìa đỏ đất của ông, trong đó ghi rõ thời hạn trả lãi vay là 6 tháng.

Theo Thiếu tá Đỗ Văn Chính-Đội trưởng Đội Cảnh sát Điều tra tội phạm về Kinh tế-Ma túy Công an huyện Chư Sê: Từ tháng 7-2016, Nguyễn Thị Thu và Nguyễn Thị Hồng (em ruột bà Thu, trú tại tổ dân phố 5, thị trấn Chư Sê) cho vay tiền bằng hình thức thế chấp bìa đỏ, nhưng thực chất là lừa chuyển nhượng đất của 16 hộ người dân tộc thiểu số trên địa bàn xã Hbông. Trong số này, có 12 bìa đỏ của các hộ dân đã hoàn thành thủ tục sang tên đổi chủ cho bà Nguyễn Thị Thu và nhiều người khác (được nhờ đứng tên).
 

Cơ quan Điều tra xác định, có 5 bìa đỏ của các hộ: Kpă Lah, Kpă Diang, Rmah Thân, Ksor Đôn, Ksor Huen sau khi sang qua tên người khác đã bị bà Thu đem giấy tờ thế chấp ngân hàng vay 4,45 tỷ đồng. Mặc dù các mảnh đất nói trên đã không còn thuộc quyền sở hữu của những người dân này nhưng họ vẫn phải nai lưng ra làm để trả lãi vay cho bà Thu theo mức cam kết 0,9%/ tháng. Nếu vụ việc không bị phát hiện sớm, người dân sẽ còn phải trả số lãi này đến 5-6 năm sau.

Trao đổi với P.V, Đại tá Đỗ Ngọc Viên-Trưởng Công an huyện Chư Sê, cho biết: “Chúng tôi đang tiếp tục điều tra, xác định hành vi của bà Nguyễn Thị Thu có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản hay không? Nếu có chiếm đoạt tài sản thì giá trị tài sản đó là bao nhiêu? Chúng tôi đang chờ kết quả từ Hội đồng thẩm định giá để xác định giá trị thiệt hại của các tài sản nói trên, từ đó mới có cơ sở xử lý theo hướng dân sự hay hình sự theo quy định của pháp luật”.

Minh Triều