Đây là minh chứng cho ý chí kiên cường, sự đoàn kết và tinh thần chiến đấu bất khuất của những nữ chiến sĩ cách mạng nơi “địa ngục trần gian”.
1. Một chiều cuối tuần tháng 8.2025, chúng tôi tìm đến ngôi nhà nhỏ của bà Huỳnh Thị Chính (596/13 Trần Hưng Đạo, phường Quy Nhơn). Ở tuổi 76, bà Chính vẫn còn minh mẫn. Cầm trên tay cuốn kỷ yếu nữ chiến sĩ cách mạng bị địch bắt tù đày tại Trại giam Phú Tài, bà lặng lẽ dò tìm tên đồng đội đã cùng sống và chiến đấu trong chốn lao tù khốc liệt năm xưa.
Kể về quá trình tham gia cách mạng, bà Chính không giấu được sự tự hào. Sinh ra tại xã Hoài Châu (nay là phường Tam Quan), mới 14 tuổi, Huỳnh Thị Chính đã tham gia du kích, vận chuyển lương thực tiếp tế cho bộ đội. Nhà bà trở thành điểm liên lạc, nuôi giấu cán bộ. Trong một lần làm nhiệm vụ, bà bị địch bao vây, bắt giữ. Dù bị quân địch tra tấn dã man nhưng bà Chính vẫn kiên quyết một lòng không khai. Ngày 15.2.1967, bà Chính bị bắt và giam lần lượt ở Nhà lao Pleiku, Trại giam Non Nước rồi Trại giam Phú Tài.
Sau thời gian được Chi bộ trong Trại giam Phú Tài theo dõi, thử thách, tối 15.10.1969, bà Chính được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam. Lễ kết nạp được chuẩn bị trong điều kiện đặc biệt: Đảng viên bí mật nhặt những tờ giấy vụn bị địch bỏ đi, cắt ghép thành dòng chữ “Đảng Cộng sản Việt Nam” cùng hàng chữ “Lễ kết nạp đồng chí Huỳnh Thị Chính” và dán vào một tấm màn nhỏ. Chữ nhỏ, xiêu vẹo, nhưng giữa cảnh ngục tù, đó là cả một kỳ công. Một lá cờ Đảng và chân dung Bác Hồ cũng được vẽ trên mảnh giấy nhỏ, được Chi bộ nâng niu như báu vật.
Lễ kết nạp Đảng diễn ra lúc 21 giờ, thành phần tham dự chỉ có Bí thư, Phó Bí thư Chi bộ, Chi ủy viên và bà Chính. Trước cờ Đảng và ảnh Bác, bà Chính nghiêm trang đọc lời tuyên thệ, hứa trọn đời trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân.
“Được kết nạp Đảng ngay trong trại giam với những người theo cách mạng, đó là điều thiêng liêng và quý giá vô cùng. Sau khi kết nạp Đảng, tôi được tổ chức tin tưởng giao trọng trách Chi ủy viên, Bí thư Chi đoàn để cùng đồng đội tiếp tục kiên cường đấu tranh”, bà Chính xúc động kể lại thời khắc thiêng liêng.
Sau ngày đất nước thống nhất, bà Chính được tạo điều kiện cho đi học, rồi cống hiến cho ngành y - dược cho đến khi nghỉ hưu. Từ năm 2012 - 2020, bà được tín nhiệm giao làm tổ trưởng tổ liên lạc nữ tù binh Trại giam Phú Tài ở TP Quy Nhơn (cũ). Bà đã tổ chức nhiều hoạt động ý nghĩa giúp những nữ tù binh gặp gỡ, ôn lại kỷ niệm xưa.
Trong ngôi nhà nhỏ, bà Chính dành vị trí trang trọng nhất để treo Huy hiệu 55 năm tuổi Đảng được nhận năm 2024. “Sống trong tù kiên trung, bất khuất - Sống ngoài đời tình nghĩa thủy chung, tôi luôn dặn bản thân mình phải sống sao để xứng đáng là một nữ chiến sĩ cách mạng, một đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam”, bà Chính bộc bạch.
2. Bà Thái Thị Đào (SN 1952, nhà ở 273/2 Nguyễn Thái Học, phường Quy Nhơn Nam) cũng không quên ngày mình được đứng vào hàng ngũ của Đảng. Trước khi rơi vào tay địch, với vóc dáng nhỏ bé nhưng gan lì, bà Đào từng là giao liên ở xã Hoài Phú (nay là phường Hoài Nhơn Tây). Trong một lần làm nhiệm vụ, bị địch bao vây, bà đã nhanh trí giấu bức thư xuống lớp cát sâu để bảo toàn bí mật. Nhưng rồi, bà bị bắt, phải hứng chịu đủ cực hình: Bị đánh đập, bị địch đổ nước xà bông vào miệng rồi đạp mạnh vào bụng. Khi ấy, bà còn rất trẻ, nhưng ý chí chiến đấu thì sắt đá đến lạ thường.
Trong trại giam, bà Đào cùng các nữ tù binh kiên quyết đấu tranh: Chống chào cờ của địch, chống nhốt “chuồng cọp”… Sở hữu giọng hát hay, bà là thành viên đội văn nghệ ở trại giam, thường hát những khúc ca cách mạng để khơi dậy lòng yêu nước, tiếp thêm sức mạnh cho chị em.
Đêm 30.10.1972, lễ kết nạp Đảng cho bà Đào diễn ra trong căn phòng giam chật chội. Chỉ có vài người tham dự, gồm: Bí thư, Phó Bí thư, Chi ủy viên, một đảng viên và bà Đào. Lá cờ Đảng được cắt dán nhỏ nằm gọn trong lòng bàn tay. Trong bóng tối, bà Đào không dám nói to vì sợ địch phát hiện, mắt nhìn thẳng vào lá cờ và thì thầm đọc lời tuyên thệ.
Bà Đào nhắc nhớ: “Với tôi, lễ kết nạp Đảng là thời khắc vô cùng ý nghĩa. Được đứng trong hàng ngũ của Đảng, tôi có niềm tin và sức mạnh để tiếp tục cống hiến, chiến đấu”.
Trở về đời thường, bà Đào là thương binh 3/4, được nhận Huân chương kháng chiến hạng Ba. Sau ngày giải phóng, mỗi công việc, dù lớn hay nhỏ, bà đều làm với tinh thần trách nhiệm cao. Trong tập tài liệu cũ mà bà Đào cẩn trọng lưu giữ, có một tấm thẻ đảng viên được cấp từ năm 1980, dù bạc màu theo năm tháng nhưng vẫn được đặt ở vị trí trang trọng. Bà sống gương mẫu, chân thành, luôn nhắc nhở con cháu phải tuân theo chủ trương, đường lối của Đảng, chấp hành nghiêm chính sách, pháp luật của Nhà nước.
3. Bà Trần Thị Cảm (SN 1947, nhà ở 180 Quang Trung, phường Bình Định) vẫn nhớ như in lễ kết nạp Đảng diễn ra vào tối 8.3.1970. Địch tuần tra, kiểm soát gắt gao, Chi bộ phải cử người cảnh giới để lễ kết nạp Đảng đảm bảo an toàn. Lá cờ Đảng do chính tay bà Cảm thêu đã xuất hiện trong lễ kết nạp hôm đó.
Bà Cảm xúc động hồi tưởng: “Trước cờ Đảng, tôi đã thề “Trung thành với Đảng, hết lòng phục vụ Đảng Cộng sản Việt Nam, quyết hy sinh cho đến giọt máu cuối cùng để giữ gìn đất nước”. Lá cờ Đảng do tự tay tôi thêu được Chi bộ dùng trong các lễ kết nạp Đảng và các ngày kỷ niệm của đất nước. Ở trại giam nhưng việc họp chi bộ vẫn diễn ra hằng tháng và tổ chức vào đêm khuya. Trở thành đảng viên, tôi càng gương mẫu trong sinh hoạt và đấu tranh, luôn đoàn kết chị em, biến trại giam thành pháo đài bất khuất”.
Bà Cảm luôn dạy con cháu phải giữ gìn phẩm chất, đạo đức và tiếp nối truyền thống cách mạng. 4 người con của bà thì có 3 người là đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam.