Tham gia thảo luận tại hội trường kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV vào chiều 17.6 về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH, ngân sách nhà nước năm 2024 và tình hình thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2025, đại biểu (ĐB) Nguyễn Thị Thu Thủy (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định) bày tỏ sự quan tâm đến vấn đề hỗ trợ cho người điều trị hiếm muộn, vô sinh.
Hỗ trợ để duy trì ổn định chất lượng và số lượng dân số
Trong báo cáo tình hình KT-XH của Chính phủ có vấn đề đặt ra dân số Việt Nam tiếp tục già hóa và là một trong những nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất châu Á, trong khi ngày càng có nhiều cặp vợ chồng bị vô sinh, hiếm muộn.
Việt Nam hiện có 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên, tăng 2,8 triệu người so với năm 2019 và được dự báo xấp xỉ 18 triệu người vào năm 2030. Kết quả điều tra dân số và nhà ở giữa kỳ năm 2024 cho thấy dân số Việt Nam tiếp tục già hóa, số lượng người già từ 60 tuổi trở lên hiện gấp 1,25 lần so với năm 2019 và tăng 4,7 triệu người, dự báo đến năm 2030 số người từ 60 tuổi trở lên tăng gần 4 triệu so năm 2024.
Trong tương lai một đứa trẻ phải chăm sóc 6 người già; trẻ là con một, hiện được chăm sóc bởi cha mẹ và ông bà nội ngoại, song khi trưởng thành không có anh chị em hỗ trợ. Đây là một trong những gánh nặng mà đứa trẻ phải đối mặt trong tương lai.
 |
| ĐB Nguyễn Thị Thu Thủy bày tỏ sự quan tâm đến vấn đề hỗ trợ cho người điều trị hiếm muộn, vô sinh. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh |
ĐB Nguyễn Thị Thu Thủy cho biết, theo thống kê của Bộ Y tế, ước tính mỗi năm Việt Nam có khoảng 1 triệu cặp vợ chồng vô sinh hiếm muộn (chiếm tỉ lệ khoảng 7,7%). Đặc biệt, tình trạng vô sinh thứ phát (vô sinh sau một lần có thai) chiếm 3,8%. Đáng nói, tỉ lệ này đang tăng lên đến 15 - 20% sau mỗi năm và chiếm hơn 50% các cặp vợ chồng vô sinh.
“Thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cũng chỉ ra Việt Nam là một trong những quốc gia nằm trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương có tỉ lệ sinh thấp dần và tỉ lệ vô sinh cao trên thế giới. Nguyên nhân do nhiều yếu tố như lối sống, tình trạng lập gia đình muộn, có con muộn. Bên cạnh đó, áp lực cuộc sống khiến nhiều người lo kinh tế đầy đủ mới sinh con. Lúc này, người phụ nữ có tuổi, ảnh hưởng tới khả năng sinh con dẫn đến tình trạng hiếm muộn”, ĐB Thủy phát biểu.
Luật BHYT hiện hành đã có các chính sách ưu tiên, mở rộng các nhóm bệnh được thanh toán hưởng BHYT, tuy nhiên, trường hợp sử dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản không được hưởng BHYT. Điều này phần nào đã cản trở quyền làm mẹ của một số phụ nữ. Bởi vì, mang thai, sinh con và nuôi con bằng sữa mẹ là thiên chức của phụ nữ, nhưng không phải 100% phụ nữ đều thực hiện được thiên chức cao quý này. Để có được một đứa con, nhiều phụ nữ đã phải nhờ đến sự can thiệp của tiến bộ y học. Thực tế, chúng ta đang đối mặt với thách thức mức sinh ngày càng thấp, trong khi tỉ lệ vô sinh thứ phát ngày càng gia tăng.
Hiện nay, trình độ điều trị vô sinh hiếm muộn của Việt Nam được đánh giá tương đương các nước trong khu vực, kỹ thuật phát triển rất nhanh. Tuy nhiên, giá dịch vụ còn cao so với thu nhập của hầu hết người dân. Nhiều nước đã chi trả BHYT cho điều trị hiếm muộn, ví dụ như Pháp, Trung Quốc, Úc, Nhật… coi hiếm muộn là bệnh lý và dùng BHYT chi trả cho bệnh nhân. Cụ thể, Pháp cho thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) đến 4 lần, sang lần thứ 5 bệnh nhân mới phải trả tiền. Trung Quốc cũng đưa 16 dịch vụ hỗ trợ sinh sản vào hạng mục được chi trả từ năm 2022.
“Vì vậy, đề nghị trong tương lai, cần có tính toán quy định phạm vi chi trả BHYT cho các đối tượng này theo hướng chi một phần từ Quỹ BHYT đối với những hạng mục chi phí thông thường (giống như những trường hợp chăm sóc thai sản khác) và cùng chi trả đối với việc sử dụng các dịch vụ kỹ thuật cao, góp phần duy trì ổn định chất lượng và số lượng dân số”, ĐB Thủy đề nghị.
Cần các giải pháp căn cơ cho việc làm của lao động trẻ
Ở một khía cạnh khác, ĐB Thủy cho biết, theo thống kê, quý I/2025, thanh niên từ 15 - 24 tuổi không có việc làm và không tham gia học tập, đào tạo trong cả nước là 1,35 triệu người, chiếm 10,4% tổng số thanh niên, tăng 84.400 người so với quý trước. Bên cạnh đó, tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng là 3,9%, trong đó tập trung không nhỏ lực lượng lao động trẻ từ 15 - 34 tuổi, tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng cho thấy độ chênh lệch giữa cung và cầu lao động trên thị trường.
Có nhiều nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này như thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong những lĩnh vực, ngành nghề chịu tác động lớn của cuộc cách mạng chuyển đổi số, khả năng về ngoại ngữ, khả năng về nắm bắt các xu hướng làm việc mới, biết áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào công việc để nâng cao năng suất lao động… Đây là những thách thức lớn đối với lực lượng lao động trẻ, lao động tại các trường đại học tốt nghiệp trong thời gian đến.
Từ thực tế đó, ĐB Thủy đề nghị Chính phủ, các bộ ngành liên quan cần có đánh giá và đưa ra các giải pháp căn cơ trong thời gian đến về lực lượng lao động trẻ. Cần đề ra giải pháp cụ thể giảm lao động phi chính thức, nhất là các lao động phi chính thức dịch chuyển tạm thời khi mất việc làm tại các thành phố lớn, các DN giải thể hoặc tạm ngừng hoạt động và ngược lại.
Bên cạnh đó, số lượng sinh viên tốt nghiệp hằng năm rất cao, trong khi cơ hội vào khu vực công lại giảm sút, kéo theo áp lực cạnh tranh rất lớn, nhất là ở các thành phố lớn. Việc ứng dụng thành tựu CNTT trong công việc giản đơn cũng như trong lĩnh vực máy móc thiết bị thay thế sức lao động của con người sẽ là một phần nguyên nhân khiến lực lượng sinh viên được đào tạo ra trường hằng năm sẽ khó khăn hơn trong việc tìm kiếm việc làm trong thời gian đến.
Từ thực tế đó, ĐB Thủy đề nghị trong thời gian đến, cùng với việc tinh gọn bộ máy thực hiện quyết liệt, cần nghiên cứu, định hướng các nhóm việc làm mới, định hướng nhóm ngành, lĩnh vực cần trong tương lai, những tác động nhất định đối với sinh viên mới ra trường, đặc biệt là nhóm định hướng làm việc trong khu vực nhà nước (công chức, viên chức).
M.LÂM - N.HÂN
