Sau cái bắt tay gần 1 tỷ USD với ông Trần Bá Dương, gánh nợ của bầu Đức phần nào trút xuống, nhưng một thực tế là khối tài sản khổng lồ của đại gia phố núi này vơi đi thấy rõ.
Ông Đoàn Nguyên Đức (bầu Đức) Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) từng chia sẻ tài sản của HAGL là rất lớn, ngay cả trong thời điểm khủng hoảng thì cũng được định giá khoảng 65.000 tỷ đồng. Tuy nhiên vấn đề của HAGL là không có thanh khoản trầm trọng, thậm chí có thời điểm xoay 50 tỷ cũng không kiếm đâu ra. Nếu HAGL “chết” trên đống tài sản thì thật cay đắng.
Việc HAGL có sự hỗ trợ vốn của Thaco, thanh khoản đã được giải quyết, giá cổ phiếu được bơm lên, nhưng bầu Đức còn lại những gì trong khối tài sản khổng lồ ấy?
Khối tài sản khổng lồ bị xé nhỏ
Trong cơn khủng hoảng nợ vay gấp đôi vốn chủ sở hữu cách đây 2 năm, nhà đầu tư đã nhìn thấy nhiều tài sản của bầu Đức được đem ra cầm cố để cơ cấu nợ. Thậm chí, những mảng kinh doanh được kỳ vọng trước đó như mía đường và thủy điện cũng “đội nón ra đi”, thông qua chuyển nhượng.
Với liều “doping” mạnh từ Thaco thì ngay cả HAGL, dù ít thì cũng đứng trước nguy cơ không thể kiểm soát được công ty con, là HAGL Agrico.
 |
| Khối tài sản của bầu Đức đang bị xé nhỏ. |
Thông qua biên bản hợp tác được công bố, có thể nhận thấy HAGL chính thức chia tay mảng bất động sản, cụ thể là dự án ở Myanmar.
Theo thỏa thuận, Công ty Cổ phần Đầu tư Địa ốc Đại Quang Minh – đơn vị thành viên của Thaco – quyết định đầu tư để sở hữu 51% và sẽ tiếp tục nâng lên 65% HAGL Myamar, với số vốn đầu tư 4.000 tỷ đồng. Sở hữu lượng cổ phần chi phối, Đại Quang Minh đang là đơn vị chịu trách nhiệm trực tiếp phát triển dự án.
Và dự án này gần như đã tuột khỏi tay HAGL.
Trong giai đoạn tái cấu trúc lại doanh nghiệp, HAGL bán đứt mảng mía đường cho tập đoàn Thành Thành Công. Mảng thủy điện cũng được sang tay cho Bitexco.
Có thể thấy cơ cấu tài sản hiện tại của HAGL chỉ tập trung chủ yếu vào nông nghiệp, với tổng diện tích canh tác hơn 80.000 ha. Tuy nhiên, khi Thaco xuất hiện thì sự tự chủ với mảng này của HAGL cũng bị ảnh hưởng.
Phân tích những hoạt động tài chính của sự hợp tác này, cho thấy hợp đồng mua bán trái phiếu chuyển đổi và mua thêm cổ phiếu, Thaco và nhóm cổ đông của Thaco sẽ sở hữu 35% vốn điều lệ HAGL Agrico, với tổng vốn đầu tư hơn 3.800 tỷ đồng. Trong khi đó, HAGL đang sở hữu tổng cộng 63,7% vốn điều lệ HAGL Agrico (cả sở hữu trực tiếp và gián tiếp), tương đương khoảng 565 triệu cổ phiếu HNG. Một tỷ lệ an toàn trong bức tranh chung về cơ cấu sở hữu.
Tuy nhiên, trên thưc tế, tỷ lệ sở hữu này nhiều khả năng được san lấp khi 20% trái phiếu HNG mà Thaco nắm giữ được chuyển đổi.
 |
| Thaco bơm gần 1 tỷ USD vào HAGL cho thấy cả hai doanh nghiệp đã sẵn sàng mở một cuộc chơi quy mô với nông nghiệp. Nhưng hành trình hai ông lớn này tìm đến với nhau khá bất ngờ. |
Như vậy, nếu tạm tính khối lượng trái phiếu được chuyển đổi thì tỷ lệ sở hữu của HAGL tại HAGL Agrico sẽ bị pha loãng xuống còn khoảng 51% (tỷ lệ sở hữu trực tiếp giảm từ 55,1% xuống chỉ còn 44%). Đồng thời, để Thaco sở hữu quyền chi phối HAGL (nếu muốn), thì có nhiều con đường để san lấp tỷ lệ 15% chênh lệch hiện tại. Trong đó có thể mua trực tiếp từ HAGL, mua từ nhà đầu tư riêng lẻ, mua trái phiếu chuyển đổi, phát hành riêng lẻ…
Trường hợp mua từ chính HAGL thì tỷ lệ sở hữu trực tiếp của cả hai bên được kéo về bằng nhau. Và nếu tổng tỷ lệ sở hữu của HAGL tại HAGL Agrico giảm xuống dưới 50%, thì kết quả kinh doanh của HAGL Agrico sẽ không còn hợp nhất vào HAGL.
 |
| Sau cái bắt tay với tỷ phú Trần Bá Dương, doanh nghiệp của bầu Đức gần như chia tay với mảng bất động sản, HAGL cũng không dễ kiểm soát được mảng nông nghiệp. Đồ họa: Phượng Nguyễn. |
Khi ấy, HAGL gần như thuần túy là công ty tài chính.
Tuy nhiên, đó là vấn đề trong tương lai dựa trên cơ sở có thể thực hiện được.
Trong ý chí chủ quan được bầu Đức chia sẻ gần đây: “Khi nợ vay xuống thấp, thanh khoản được đảm bảo thì những cổ phiếu bị pha loãng trước đây tôi cam đoan sẽ mua lại hết trong thời gian sớm nhất. Tôi không bao giờ bỏ HAGL, và cũng không muốn làm một vị lãnh đạo 'hữu danh vô thực', khi chỉ nhìn doanh nghiệp của mình mà không có thực quyền gì”.
HAGL liệu có hết khó sau khi cơ cấu nợ?
Dư nợ của HAGL theo báo cáo tài chính mới nhất, tổng nợ ngắn hạn đang ở mức 23.000 tỷ đồng. Nếu số nợ này được cơ cấu lại, có thể những bước đi tiếp theo của doanh nghiệp này sẽ thanh thoát hơn. Dòng tiền có thể không chịu áp lực quá lớn đến việc trả nợ. Các chủ nợ của HAGL cũng đang hy vọng giải phóng được “cục máu đông” từ khi giải ngân cho đại gia này.
Theo báo cáo tài chính mới nhất của HAGL, Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và công ty liên quan đang là chủ nợ lớn nhất của doanh nghiệp này.
Cụ thể, HAGL đang nợ BIDV và công ty có liên quan tổng cộng hơn 9.223 tỷ đồng, bao gồm 376,3 tỷ đồng vay ngắn hạn, 2.971 tỷ đồng vay dài hạn và 5.876 tỷ đồng vay trái phiếu do BIDV và Công ty TNHH Chứng khoán BIDV phát hành.
Như vậy, chỉ riêng khoản tín dụng BIDV cho HAGL vay đã chiếm khoảng 40% tổng nợ vay tài chính của doanh nghiệp này hiện nay.
 |
Sacombank cũng là chủ nợ lớn của HAGL. Doanh nghiệp này vay dài hạn của Sacombank 2.770 tỷ đồng và ngắn hạn 58,5 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, một loạt ngân hàng khác cũng là chủ nợ lớn của bầu Đức. Như HDBank cũng đang cho HAGL vay dài hạn hơn 1.495 tỷ đồng; ngân hàng Liên doanh Lào Việt (chi nhánh Attapeu) cho vay 1.397 tỷ đồng dài hạn và 374,6 tỷ đồng ngắn hạn; ngân hàng Tiên Phong cũng cho vay 1.229 tỷ đồng dài hạn và 299,6 tỷ đồng ngắn hạn; ngân hàng Đầu tư và Phát triển Campuchia cho vay 19,3 tỷ đồng dài hạn và 35,1 tỷ đồng ngắn hạn.
Một loạt các tổ chức cũng phát hành trái phiếu với HAGL có thời hạn đến năm 2026, có thể kể đến như Công ty CP Chứng khoán Euro Capital 1.694 tỷ đồng; Công ty Chứng khoán Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng 991 tỷ đồng; Chứng khoán Phú Gia 930 tỷ đồng; Chứng khoán FPT và Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng 594 tỷ đồng...
Như vậy, tính đến 30/6/2018, tổng nợ HAGL ghi nhận 36.851 tỷ đồng, trong đó nợ vay cả ngắn và dài hạn chiếm hơn 23.161 tỷ đổng, gấp 2,5 lần vốn chủ sở hữu. Điều này khiến kiểm toán mới đây đã lưu ý khả năng hoạt động liên tục của HAGL khi cuối năm 2017, nợ ngắn hạn vượt tài sản ngắn hạn.
Trong ĐHCĐ tháng 6 vừa qua, bầu Đức khẳng định với cổ đông: “HAGL Agrico sẽ vĩ đại. Tôi đang làm hết sức có thể, cổ đông hãy chờ đợi. Tuy nhiên, các bạn cần nhớ HNG chuyển từ trồng cao su sang cây ăn trái, mà cây ăn trái phải nhiều năm mới có kết quả. Dự kiến năm 2018 doanh thu vẫn sẽ khiêm tốn, có muốn vội cũng không được".
Với việc hợp tác và có dòng “tiền tươi” và tư duy quản trị của Thaco, bầu Đức đang tự tin HAGL sẽ vượt qua giai đoạn này một cách ngoạn mục. Cơ cấu ngành nghề được tập trung, nhưng những bước đi tiếp theo của doanh nghiệp có chắc chắn hơn với ông lớn một thời bị “sa cơ” này, vẫn còn chờ.
Bình Nguyên (zing)
