(GLO)- Một sự kiện đang xảy ra chưa từng có tiền lệ trong lịch sử của người Cơ Tu ở xã Sông Côn, huyện Đông Giang (tỉnh Quảng Nam), đó là đập phá nhà cửa, vận chuyển đồ đạc tháo chạy trong đêm đem theo nỗi kinh hãi không có thật: Cái “chết xấu” và “ma ám”.
Ám ảnh bốn cái “chết xấu”
“Buôn Bút Tưa hiện sống trong cảnh hoang mang. Những người sống gần địa điểm các gia đình vừa đập phá nhà cửa, vận chuyển đồ đạc tháo chạy vì sợ bị “ma bắt” tâm lý của họ đang trong tình trạng bị lung lay, rất có thể họ lại sẽ đập phá nhà cửa, chuyển đi theo như những gia đình trước đó trong một hai ngày tới. Chúng tôi đang có mặt tại buôn để làm công tác tư tưởng, động viên, trấn an người dân!...”- từ buôn Bút Tưa, ông BNướch Quý-Phó Chủ tịch UBND xã Sông Côn, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết vào trưa 19-2. Toàn buôn Bút Tưa hiện có 239 nhân khẩu, đã có 17 gia đình với 65 người đập phá nhà cửa chuyển đến sống vật vạ tại nhà người thân cách chỗ ở cũ khoảng 2 km. Tiếp tục có 3 gia đình với 20 người nữa chuẩn bị di dời, nâng tổng số gia đình sợ bị “ma ám” phải bỏ chạy khỏi địa điểm này lên 21 hộ với 85 người.
 |
| Người dân tự đập phá nhà cửa, vận chuyển đồ đạc tháo chạy trong đêm vì sợ bị “ma ám”. Ảnh: Ngô Khắc Lịch |
Trước mắt chúng tôi, không ai có thể nhận ra đây là một điểm dân cư của buôn Bút Tưa, xã Sông Côn, huyện miền núi Đông Giang (Quảng Nam), mà người dân Cơ Tu nơi đây đã cộng sinh gắn bó đời mình suốt hàng chục năm qua. Tất cả đã bị phá hủy hoàn toàn. Người Cơ Tu ở buôn Bút Tưa đã đập phá nhà cửa, vận chuyển đồ đạc, hỗn loạn tháo chạy trong đêm để tránh cái chết vì cho rằng buôn mình đã bị “ma ám”.
Lịch sử buôn Bút Tưa do ông A Lăng Tưa tạo nên. Ông Tưa vốn là người giàu có nhất vùng, nhà có cả kho chưa lúa gạo, heo, trâu bò từng bầy chạy quanh nhà. Tấm lòng ông Tưa độ lượng, trong buôn ai khổ, ai đói ông đều ra tay giúp gạo, bắp, mì… mọi người coi ông là một tụ trưởng của buôn làng. Ông chính là linh hồn, là chỗ dựa vững chắc cho người dân Cơ Tu nơi đây. Thế nhưng, vào năm 1979, khi ấy ông A Lăng Tưa 85 tuổi bỗng treo cổ chết tại nhà. Để thương nhớ người tụ trưởng, người Cơ Tu nơi đây lấy tên ông đặt tên cho buôn, từ đó buôn có tên gọi là Bút Tưa.
 |
| Ảnh: Ngô Khắc Lịch |
Theo quan niệm của người Cơ Tu ở các huyện vùng cao của tỉnh Quảng Nam, chết do tự tử, chết đuối, tai nạn… là cái “chết xấu”, tức là cái chết này có sự can thiệp của “con ma”, đấng siêu nhiên có sức mạnh vô hình khiến cộng đồng người Cơ Tu chỉ cần nghe tới cũng đủ khiếp đảm. Năm 2007, lại một cái “chết xấu” nữa đã xảy ra đối với buôn Bút Tưa, lần này đến lượt A Lăng Nhất treo cổ chết. Sau cái chết này, người dân nơi đây đã nghĩ tới cái “chết xấu” nhưng vẫn bình tĩnh để tiếp tục cộng sinh làm ăn. Vào tháng Chạp vừa qua, cháu của A Lăng Nhất là A Lăng Tròn (32 tuổi), treo cổ tự tử bỏ lại vợ và 5 người con. Sau cái chết này đã khiến người Cơ Tu ở buôn Bút Tưa ăn ngủ không yên bởi ám ảnh của cái “chết xấu”. Nhiều tiếng xì xào đã được loan truyền khắp các buôn gần, buôn xa là Bút Tưa đã bị “ma ám”.
Trong khi hàng chục hộ dân của buôn Bút Tưa đang sống trong nỗi hoang mang thì vào ngày mồng 4 Tết Nguyên đán vừa qua, anh A Lăng Nghĩa (30 tuổi) lại treo cổ tự tử bỏ lại vợ và hai con thơ. Lúc này, người trong buôn đều cho rằng, buôn mình đã bị con ma về phá. Họ bỏ hẳn mọi công việc ruộng nương, ở nhà sống trong nỗi khiếp hãi. Ban đêm không ai dám ra khỏi nhà vì sợ bị “con ma” bắt đi. Không ai dám ăn, dám ngủ, từ già đến trẻ tất cả đều hoang mang tột cùng.
Ông BNướch Quý-Phó Chủ tịch UBND xã Sông Côn, huyện Đồng Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, trong lúc hoang mang như thế, một số người dân quyết định đến “thầy” ở huyện Hòa Vang, TP. Đà Nẵng xem bói. Người này phán rằng: Nếu không “này kia”, buôn còn bị 3 người tự tử nữa, hai trai, một gái trong vòng một tháng. Lần nữa thì nỗi khiếp đảm của người Cơ Tu ở buôn Bút Tưa lên đến đỉnh điểm. Chỉ trong vòng hai ngày (mồng 7 và 8 tháng 2), 17 gia đình với 65 nhân khẩu của buôn Bút Tưa đã đập phát tan tành nhà cửa để con ma không còn chỗ trú ẩn. Nhà nhà vận chuyển đồ đạc hoảng loạn tháo chạy trong đêm với nỗi kinh hãi chưa từng có trong lịch của người Cơ Tu ở Quảng Nam.
Tiền lệ chưa từng có trong lịch sử người Cơ Tu
Trong tư duy lạc hậu của người Cờ Tu ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam, không có nỗi sợ hãi nào bằng buôn bị “ma ám”, tức đồng nghĩa với những cái “chết xấu” sẽ liên tiếp xảy ra. Chính vì vậy, những gia đình hiện sống ở gần địa điểm 17 hộ đã đập phá nhà cửa, vận chuyển đồ đạc tháo chạy trong đêm suốt một thời gian dài sống trong kinh hãi đến phờ phạc cả người.
 |
| Vợ chồng A Lăng Leo mặt còn in rõ nỗi sợ hãi. Ảnh: Ngô Khắc Lịch |
Tiếp chuyện chúng tôi, vợ chồng A Lăng Leo vẫn còn những nỗi bàng hoàng in rõ trên nét mặt và run run qua câu nói. Leo kể lại: “Cả nhà mất mấy ngày không ăn được, không ngủ được, không dám đi làm, ban đêm phải khóa kín hết các cửa, vợ chồng con cái nằm im thin thít. Mỗi khi nghe có tiếng động từ bên ngoài là run lên cầm cập. Đứa con nhỏ cũng biết sợ, nó không dám khóc lóc như mọi khi. Buổi tối vợ đi vệ sinh mình phải dắt đi, hai vợ chồng sợ lắm!...”.
Để trấn an nỗi sợ hãi, vợ chồng A Lăng Leo lấy cây xương rồng treo quanh nhà để chặn “con ma”. Rồi những ngày tiếp đó, Đoàn Thanh niên xã Sông Côn phải vào ngủ với gia đình A Lăng Leo thì nỗi kinh hãi từ cái không có thật này (“con ma”) mới bắt đầu hạ nhiệt. Tuy sợ nhưng Leo vẫn cho biết: “Có chết cũng sẽ chết ở đây chứ nhất quyết không chuyển đi đâu hết, mình không có đất ở đâu nữa để mà chuyển!...”.
Lý giải 4 cái “chết xấu” của người dân buôn Bút Tưa, ông BNướch Quý-Phó Chủ tịch UBND xã Sông Côn cho biết, cả bốn người này đều có tiền sử mắc các chứng bệnh về thần kinh. Do không làm chủ được hành vi của mình nên đã dẫn đến hành động trên chứ hoàn toàn không có chuyện bị “ma ám” như quan niệm lạc hậu của người dân Cơ Tu. Cũng theo ông Quý, nếu người dân không đi xem bói, không bị “thầy” phán buôn Bút Tưa sẽ còn 3 người chết trong vòng một tháng có lẽ người dân vẫn chưa đập phá nhà cửa, hoảng loạn tháo chạy trong đêm, gây ra một tiền lệ xấu chưa từng có trong lịch sử của người Cơ Tu như thế.
Mỗi dân tộc đều có quyền tự do tín ngưỡng, nhưng với người Cơ Tu ở Quảng Nam, tín ngưỡng đã đến mức thái quá cần phải có những biện pháp loại bỏ ra khỏi tư duy cộng đồng và tín ngưỡng lạc hậu của họ.
UBND huyện Đông Giang vừa có văn bản chỉ đạo, yêu cầu xã Sông Côn phải cắt cử các hội, đoàn thể bám sát nhân dân để tuyên truyền, giải thích, đồng thời giúp người dân sớm ổn định chỗ ở. Huyện cũng yêu cầu mời đối tượng đã tung tin mê tín dị đoạn lên xã để răn đe, giáo dục, tránh tình trạng tung tin không tốt gây bất ổn địa phương như hiện nay.
Ngô Khắc Lịch
