Vụ tập kích xảy ra trong bối cảnh Ukraine đang gia tăng các chiến dịch tấn công tầm xa vào các cơ sở dầu mỏ Nga. Dù Kiev chưa chính thức xác nhận, giới phân tích nhận định đây là chiến lược nhằm giảm nguồn thu ngân sách quan trọng của Moscow, đồng thời tạo sức ép tâm lý và kinh tế. Tác động tới thị trường thế giới cũng phản ánh sự nhạy cảm cao của giá dầu trước những biến động từ Nga.
Novorossiysk-điểm yếu chiến lược
Vào tối 13-11 và sáng 14-11 (giờ địa phương), một số drone tấn công đã đánh trúng cảng dầu Novorossiysk-trung tâm xuất khẩu dầu lớn nhất của Nga trên Biển Đen. Theo Reuters, hai cầu cảng 1 và 1A tại bến Sheskharis bị hư hại, một kho dầu bốc cháy, một tàu neo đậu bị ảnh hưởng và ba thuyền viên bị thương. Lực lượng cứu hộ đã huy động hơn 170 người và 50 thiết bị để xử lý sự cố xuyên đêm.
Novorossiysk xử lý khoảng 2,2 triệu thùng dầu/ngày, tương đương 2% nguồn cung dầu toàn cầu. Đây là điểm cuối của các tuyến ống quan trọng, đồng thời là cửa ngõ xuất khẩu cho Kazakhstan. Việc gián đoạn dù chỉ vài giờ đã buộc Transneft tạm ngừng bơm dầu, trong khi tuyến CPC phải dừng nạp dầu đến khi cảnh báo không kích được dỡ bỏ.
Hệ thống phòng không tại vùng Krasnodar được đánh giá thuộc loại dày đặc nhất phía nam Nga. Tuy nhiên, drone tầm thấp vẫn lọt qua, cho thấy các thiết bị giá rẻ, dễ triển khai nhưng khó phát hiện, tiếp tục là thách thức lớn. Nga phải dàn trải lực lượng phòng thủ trên diện rộng, trong khi Ukraine có thể nhắm vào nhiều mục tiêu trọng yếu với rủi ro thấp cho lực lượng tấn công.
Sự cố Novorossiysk cũng ngay lập tức phản ánh lên thị trường: giá Brent tăng 1,97% lên 64,25 USD/thùng, WTI tăng 2,13% lên 59,94 USD/thùng. Điều này cho thấy bất kỳ gián đoạn nào tại các cảng xuất khẩu dầu lớn của Nga đều có thể tạo phản ứng tức thì, dù sản lượng gián đoạn chỉ chiếm một phần nhỏ tổng nguồn cung.
Chiến lược tầm xa của Ukraine
Vụ tập kích ngày 14-11 là phần mới trong chiến lược tấn công tầm xa mà Ukraine triển khai từ đầu năm 2025. Trước đó, Kiev tập trung chủ yếu vào các nhà máy lọc dầu và kho nhiên liệu gần biên giới. Giờ đây, mục tiêu đã mở rộng sang cảng xuất khẩu, nơi mang lại nguồn thu lớn nhất cho Moscow.
Mục tiêu của Ukraine là làm suy giảm nguồn thu ngân sách từ dầu mỏ, trụ cột tài chính duy trì chiến dịch quân sự. Đồng thời, việc tấn công các điểm trung chuyển quan trọng như Novorossiysk còn tạo hiệu ứng tâm lý: cho thấy Kiev có thể vươn tới những nơi được Nga xem là “an toàn”.
Cách thức tấn công sử dụng drone tầm thấp, dễ triển khai nhưng khó phát hiện, giúp Ukraine duy trì thế chủ động trong bối cảnh lực lượng và nguồn lực còn hạn chế. Dù thiệt hại vật chất không quá lớn, tác động kinh tế và thị trường là rõ ràng: chuỗi cung ứng dầu của Nga bị gián đoạn tạm thời, giá dầu tăng và các nước nhập khẩu phải xem xét lại kế hoạch dự trữ.
Các chuyên gia nhận định, Ukraine đang triển khai chiến lược “mài mòn” nhiều lớp: đánh vào nguồn thu, gây áp lực tâm lý và buộc Nga phải phân tán lực lượng bảo vệ hạ tầng quan trọng. Nếu chiến lược này tiếp tục, mỗi đòn tấn công dù nhỏ cũng có thể tích lũy tác động đáng kể về kinh tế và chiến lược.
Rủi ro thị trường toàn cầu
Sự kiện ngày 14-11 cũng là lời cảnh báo về độ nhạy cảm của thị trường năng lượng toàn cầu. Trong bối cảnh kinh tế tăng trưởng chậm, giá dầu vẫn bật tăng hơn 2% chỉ trong một ngày, phản ánh mối lo về nguồn cung từ Nga.
Kazakhstan phụ thuộc lớn vào tuyến CPC đi qua Nga cũng bị ảnh hưởng. Việc tạm ngừng nạp dầu vài giờ cho thấy sự gián đoạn ngắn cũng đủ làm xáo trộn kế hoạch xuất khẩu, tác động đến các nhà nhập khẩu. Nếu các cuộc tấn công tương tự tiếp tục, thị trường có thể bước vào chu kỳ biến động mới với rủi ro cao hơn nhiều so với giai đoạn trước.
Đối với Nga, việc bảo vệ các cảng dầu, kho nhiên liệu và đường ống trở nên cấp bách. Tuy nhiên, hầu hết các tuyến xuất khẩu dầu đều cố định, việc di chuyển hoặc phân luồng sang hướng khác sẽ làm tăng chi phí và phức tạp hóa logistics. Trong khi đó, Ukraine sẽ tiếp tục khai thác ưu thế công nghệ tấn công tầm xa, biến năng lượng thành mặt trận chiến lược bổ sung cho cuộc chiến trên bộ.
Tác động tới giá dầu thế giới, thị trường năng lượng và các quốc gia phụ thuộc vào dầu Nga-Kazakhstan, Azerbaijan càng chứng minh rằng xung đột Nga-Ukraine đang lan rộng ra ngoài chiến trường, với những rủi ro có thể kéo dài và khó lường trong tương lai gần.