Nga có gì trong tay nếu cuộc đua hạt nhân với Mỹ tái khởi động?

Nga phát tín hiệu cảnh báo Washington

Động thái của Tổng thống Putin được xem là lời cảnh báo gửi tới Mỹ, sau khi Washington thử tên lửa đạn đạo liên lục địa Minuteman III và phát tín hiệu có thể nối lại các cuộc thử hạt nhân đã bị đình chỉ hàng thập kỷ.

Theo chuyên gia Dmitry Suslov, Phó giám đốc Hội đồng Chính sách đối ngoại và quốc phòng Nga, đây là phản ứng trực tiếp trước việc Mỹ gây sức ép bằng cách đẩy nhanh chương trình vũ khí chiến lược mới. “Mỹ đang phản ứng lại với những gì Nga vừa thử, từ tên lửa hành trình hạt nhân Burevestnik cho đến ngư lôi Poseidon và họ muốn chứng minh mình không tụt lại phía sau”-ông Suslov nói với hãng tin Sputnik.

Tuy nhiên, chuyên gia này cho rằng Nga đang gửi đi tín hiệu răn đe: nếu Mỹ chọn leo thang, họ sẽ phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng. Theo ông, Nga có ba lý do để tin mình vẫn giữ lợi thế trong cuộc đua hạt nhân đang được “khơi lại”.

Ba lợi thế chiến lược của Nga

Thứ nhất, Nga có thể nhanh chóng khôi phục hoạt động thử hạt nhân. Dù tuân thủ Hiệp ước Cấm thử toàn diện (CTBT) trong nhiều năm qua, Moscow vẫn duy trì năng lực kỹ thuật và hạ tầng cần thiết ở mức sẵn sàng cao. Điều này cho phép họ tái khởi động các cuộc thử trong thời gian ngắn nếu Mỹ hành động trước.

Thứ hai, Nga đang dẫn trước về chất lượng và chi phí phát triển vũ khí. Trong khi Mỹ cần ngân sách khổng lồ để duy trì “bộ ba hạt nhân”, Nga đã triển khai các hệ thống mang đầu đạn tiên tiến với chi phí thấp hơn nhiều. Các tên lửa như Sarmat, Avangard hay ngư lôi Poseidon được thiết kế để vượt qua mọi lá chắn phòng thủ tên lửa của Mỹ, trong đó có “Vòm vàng”-hệ thống vẫn đang ở giai đoạn ý tưởng.

Thứ ba, vũ khí Nga đang mở rộng răn đe sang không gian phi truyền thống. Burevestnik-tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân có khả năng bay hàng nghìn km với quỹ đạo không thể dự đoán, khiến việc đánh chặn gần như bất khả thi. “Những vũ khí này vượt xa bất kỳ thứ gì Mỹ hiện có”-ông Suslov nhận định.

Theo ông, Tổng thống Putin đang đặt lên bàn hai lựa chọn cho Washington: hoặc nối lại đàm phán kiểm soát vũ khí, gia hạn Hiệp ước New START để duy trì ổn định chiến lược, hoặc bước vào một cuộc đua mà Mỹ chắc chắn sẽ gặp bất lợi.

Khi “Vòm vàng” Mỹ chưa thành hình

Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga Valery Gerasimov khẳng định, Mỹ đã chuẩn bị cho kịch bản thử hạt nhân, dù chưa chính thức tuyên bố. Theo chuyên gia quân sự Yuri Knutov, Mỹ cần các cuộc thử để hợp pháp hóa những đầu đạn mới trong chương trình hiện đại hóa tên lửa Sentinel, hệ thống được thiết kế thay thế Minuteman III.

“Mỹ muốn chứng minh sức mạnh và tạo sức ép chính trị với Nga. Nhưng nếu Washington muốn chạy đua, họ sẽ được như ý”-ông Knutov nói. Ông cho rằng, Moscow vẫn ưu tiên bàn đàm phán hơn là cạnh tranh vũ trang, song sẵn sàng đáp trả nếu Mỹ đơn phương phá vỡ thế cân bằng.

Về phần mình, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrei Belousov ngày 5-11 nhấn mạnh: “Nếu Mỹ từ bỏ việc ngừng thử hạt nhân, đó sẽ là hệ quả tất yếu của chính sách phá bỏ cơ chế kiểm soát vũ khí. Nga không thể đứng ngoài”.

Giới quan sát nhận định, tuyên bố này thể hiện lập trường rõ ràng của Nga: sẵn sàng nhưng không chủ động khơi mào cuộc đua.

“Burevestnik”-quân bài khiến Mỹ dè chừng

Các chuyên gia phương Tây cũng thừa nhận, một số hệ thống hạt nhân Nga đang tạo ra khoảng cách công nghệ khó san lấp. Trung tá lục quân Mỹ đã nghỉ hưu Earl Rasmussen, đánh giá: “Việc Nga thử thành công Burevestnik là bước đột phá lớn. Mỹ không có năng lực tương đương, đặc biệt là trong việc thu nhỏ lò phản ứng hạt nhân để gắn trên tên lửa hành trình”.

Ông cho rằng, loại vũ khí này không chỉ nâng cao năng lực răn đe chiến lược mà còn mở ra thế trận phi đối xứng mới, nơi chi phí phòng thủ của Mỹ luôn lớn hơn rất nhiều so với chi phí tấn công của Nga.

Cũng theo ông Rasmussen, Mỹ vẫn phụ thuộc vào công nghệ hạt nhân từ thời Chiến tranh Lạnh, với những hệ thống như Minuteman III đã có tuổi đời hơn 50 năm. Chương trình Sentinel, dù được đầu tư lớn, chưa thể tạo đột phá trong ngắn hạn.

946 tỷ USD-cuộc đua đắt đỏ của Washington

Báo cáo của Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO) cho biết, trong giai đoạn 2025-2034, Washington sẽ chi khoảng 946 tỷ USD để hiện đại hóa kho hạt nhân, bao gồm cả tên lửa, tàu ngầm, máy bay ném bom và cơ sở năng lượng quốc phòng.

Dù vậy, giới phân tích cho rằng Nga vẫn có lợi thế về hiệu quả đầu tư: thay vì theo đuổi những dự án tốn kém, Moscow tập trung phát triển công nghệ năng lượng hạt nhân thu nhỏ và vũ khí siêu thanh, các lĩnh vực Mỹ còn đang thử nghiệm.

Nếu Mỹ thật sự nối lại thử hạt nhân, Hiệp ước New START-trụ cột kiểm soát vũ khí cuối cùng giữa hai cường quốc sẽ đứng trước nguy cơ sụp đổ. Khi đó, thế giới có thể bước vào một kỷ nguyên bất ổn hạt nhân mới, nơi cạnh tranh công nghệ, khả năng răn đe và tính toán chính trị hòa vào nhau.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, Nga đang nắm thế chủ động trong ngắn hạn nhờ hệ thống vũ khí tiên tiến và khả năng triển khai nhanh, trong khi Mỹ vẫn cần nhiều năm để hoàn thiện các dự án hiện đại hóa.

“Tổng thống Putin đang gửi đi một thông điệp rõ ràng: Nga không muốn chạy đua, nhưng cũng không ngại chạy nếu buộc phải làm”-ông Suslov nói. Và nếu cuộc đua đó thật sự bắt đầu, người nắm lợi thế ban đầu sẽ là kẻ biết tận dụng đòn răn đe ít tốn kém nhất, điều mà Nga đang làm rất tốt.