Đây là giải pháp căn cơ nhằm nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, cải thiện chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
Hình thành nền tảng quản lý đô thị hiện đại
Dấu ấn nổi bật trong lộ trình xây dựng đô thị thông minh của tỉnh là việc hình thành và vận hành Trung tâm Giám sát, điều hành thông minh (IOC).
Hiện IOC đang triển khai 5 dịch vụ cơ bản và 3 dịch vụ mở rộng, gồm: Giám sát an toàn thông tin; giám sát ANTT đô thị; giám sát thông tin trên môi trường mạng; giám sát, điều hành giao thông; dịch vụ phản ánh hiện trường; dashboard tổng hợp phục vụ chỉ đạo điều hành; hệ thống giám sát dịch vụ công và hệ thống thông tin KT-XH.
Đáng chú ý, IOC còn kết nối dịch vụ giám sát hành trình tàu cá với Cục Thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động khai thác thủy sản trên biển.
Theo ông Nguyễn Minh Thảo-Phó Giám đốc Sở KH&CN, UBND tỉnh vừa phê duyệt Đề án xây dựng IOC tỉnh, tạo hành lang pháp lý quan trọng để mở rộng các dịch vụ đô thị thông minh thời gian tới, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, tăng cường quản lý công và tương tác giữa chính quyền với người dân, DN.
Theo đề án, tỉnh sẽ xây dựng và vận hành 5 nhóm kịch bản điều hành dựa trên dữ liệu, gồm: Điều hành KT-XH; đất đai; du lịch; đầu tư công; giao thông. Đồng thời, duy trì và nâng cấp 6 dịch vụ thông minh hiện có, bổ sung thêm 6 dịch vụ mới cho người dân và doanh nghiệp (DN), như: Giám sát, cảnh báo môi trường và rác thải; cảnh báo thiên tai, lũ lụt, khí tượng; cung cấp thông tin du lịch thông minh; bản đồ giao thông…
Cùng với đó, tỉnh đang đầu tư mạnh cho hạ tầng số, đặc biệt là phủ sóng 5G tại các khu, cụm công nghiệp, tạo nền tảng phát triển các ứng dụng IoT, trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn. Mô hình “cụm công nghiệp thông minh” dự kiến được thí điểm nhằm phục vụ giám sát môi trường, bảo đảm an ninh, tiết kiệm năng lượng và tự động hóa công tác quản lý.
Trong các lĩnh vực giáo dục và đời sống xã hội, tỉnh đã triển khai mô hình “trường học thông minh”, “trường học không tiền mặt” tại 7 cơ sở giáo dục khu vực phía Tây.
Bên cạnh đó, các ứng dụng giám sát khai thác khoáng sản bằng camera AI; phần mềm dự báo trượt lở đất, đá theo thời gian thực và ứng dụng cảnh báo sạt lở cho người dân cũng từng bước đưa công nghệ số vào đời sống, góp phần minh bạch hóa và bảo đảm an toàn cho cộng đồng.
Hình thành hệ thống giao thông thông minh
Giao thông là một trong những lĩnh vực được tỉnh ưu tiên triển khai trong quá trình xây dựng đô thị thông minh. Điển hình là việc thí điểm và đưa vào vận hành hệ thống thu phí điện tử không dừng (ETC) tại Bến xe khách trung tâm Quy Nhơn và Bến xe khách Đức Long Gia Lai.
Ông Nguyễn Đức Nhân-Giám đốc Công ty CP Bến xe Bình Định-cho biết đơn vị đã ký hợp đồng với Công ty CP Giao thông số Việt Nam-Chi nhánh Bình Định để triển khai hệ thống ETC tại Bến xe khách trung tâm Quy Nhơn, chính thức vận hành từ 8 giờ ngày 12-8-2025, với quy mô một làn vào, một làn ra, áp dụng công nghệ nhận diện biển số và ETC.
Hiện nay, công ty đã hoàn thiện hệ thống thu phí điện tử không dừng đối với các dịch vụ xe ra, vào bến; xe đỗ chờ; đỗ xe qua đêm và các dịch vụ hỗ trợ vận tải hành khách khác đối với phương tiện chạy tuyến không cố định.
Việc áp dụng thu phí tự động không dừng giúp giảm ùn ứ tại cổng bến xe, hạn chế thất thoát doanh thu, dữ liệu được lưu trữ chính xác, đầy đủ; đồng thời tăng tính tiện lợi cho lái xe khi không còn phụ thuộc vào thanh toán tiền mặt.
Ghi nhận của phóng viên sáng 16-12 tại Bến xe khách trung tâm Quy Nhơn cho thấy lưu lượng xe ra vào được xử lý nhanh gọn, trật tự hơn, nhất là trong giờ cao điểm. Anh Nguyễn Thanh Tố - Tài xế taxi hãng Let’s Go - chia sẻ: “Xe chỉ cần chạy qua cổng là hệ thống tự nhận diện và trừ phí, không phải dừng lại thanh toán. Cách làm này tiết kiệm thời gian cho tài xế và thuận tiện cho đơn vị quản lý”.
Thời gian tới ngành xây dựng và giao thông sẽ tiếp tục nghiên cứu, ứng dụng AI trong nhận dạng hình ảnh để kiểm soát, thu phí tự động phương tiện; giám sát đám đông; phát hiện và xử lý vi phạm trật tự ATGT.
Đồng thời, công cụ trợ lý ảo (chatbot) hỗ trợ tra cứu quy định pháp luật trong quản lý quy hoạch đô thị và nông thôn cũng đang được xây dựng, hướng tới phục vụ tốt hơn nhu cầu của người dân và DN.
Theo ông Lê Đăng Tuấn - Phó Giám đốc Sở Xây dựng, Sở đã xây dựng dự thảo kế hoạch triển khai Nghị định số 269/2025/NĐ-CP ngày 14-10-2025 của Chính phủ về phát triển đô thị thông minh trên địa bàn tỉnh.
Mục tiêu đến năm 2030 đưa Gia Lai trở thành một trong những trung tâm phát triển ứng dụng công nghệ số của khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên; đồng thời xây dựng, phê duyệt Đề án phát triển đô thị thông minh tỉnh giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2045.
Theo đó, tỉnh sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý hạ tầng kỹ thuật, đất đai, xây dựng, giao thông, môi trường, ANTT; hoàn thiện cơ sở dữ liệu dùng chung, bảo đảm kết nối, chia sẻ và an toàn thông tin.
Trước mắt, Sở Xây dựng đề xuất UBND tỉnh thành lập Hội đồng điều phối phát triển đô thị thông minh cấp tỉnh; đồng thời thiết lập cơ chế vận động, đối thoại, hợp tác, thu hút các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, phát triển đô thị thông minh.
Các nhiệm vụ trọng tâm sẽ được xác định theo từng ngành, lĩnh vực, từ quy hoạch đô thị thông minh, xây dựng hạ tầng số, bảo đảm an toàn, an ninh đến phát triển hạ tầng kỹ thuật đô thị hiện đại.
“Xây dựng đô thị thông minh không chỉ là câu chuyện ứng dụng công nghệ, mà là đổi mới toàn diện phương thức quản lý, lấy người dân làm trung tâm. Mục tiêu cuối cùng là nâng cao chất lượng sống, tối ưu hóa các dịch vụ công, tạo điều kiện để người dân tham gia quản lý, giám sát quá trình phát triển đô thị.
Đây là hướng đi quan trọng để tỉnh thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW, tạo nền tảng cho phát triển bền vững trong giai đoạn mới” - ông Lê Đăng Tuấn nhấn mạnh.