Khoảng 40% bệnh nhân lao tiềm ẩn trong cộng đồng
Thông tin từ Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh cho biết: Năm 2024, toàn tỉnh phát hiện 718 bệnh nhân lao, trong đó có 511 bệnh nhân lao phổi, tỷ lệ điều trị thành công đạt 93,4%.
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng-Phó Trưởng khoa Chẩn đoán hình ảnh (Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh) cho hay: “Hiện còn khoảng 40% bệnh nhân lao tiềm ẩn trong cộng đồng, là nguồn lây lan bệnh lao nếu không kịp thời điều trị. Một trong những nguyên nhân phát hiện bệnh lao thấp và phát hiện muộn là người dân còn kỳ thị với bệnh lao, người bệnh mặc cảm nên giấu bệnh”.
Theo bác sĩ Hoàng, bệnh lao là bệnh truyền nhiễm, dễ lây truyền trong cộng đồng. Trong khi đó, nhiều người chưa nhận thức đúng đắn về căn bệnh này, phát hiện bệnh muộn không những gây khó khăn cho việc điều trị mà còn có nguy cơ bệnh kháng đa thuốc, siêu kháng thuốc.
Mặc dù Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh đã phối hợp với các địa phương triển khai khám sàng lọc trong cộng đồng nhưng ước tính vẫn còn nhiều bệnh nhân lao chưa được phát hiện, điều trị. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam xếp thứ 11/30 nước có gánh nặng bệnh lao và lao kháng thuốc cao nhất thế giới.
Nhằm chủ động phát hiện sớm, điều trị kịp thời, hàng năm, Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh triển khai chương trình thuộc “Chiến dịch mở rộng hoạt động sàng lọc bệnh lao tại cộng đồng bằng chiến lược 2X” (X-quang, Xpert) sàng lọc và phát hiện bệnh.
Bên cạnh đó, đơn vị phối hợp với các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức của các tầng lớp nhân dân về bệnh lao và các biện pháp phòng-chống lao, đặc biệt là những người có nguy cơ cao, người dân sống ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; xóa bỏ kỳ thị, phân biệt đối xử với người mắc lao và huy động cộng đồng tham gia phát hiện chủ động, tích cực và điều trị khỏi bệnh lao, tiến tới mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2030.
Chú trọng phát hiện, điều trị
Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời có ý nghĩa rất quan trọng đối với công tác phòng-chống lao. Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều người mắc lao, nhất là người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số thường phát hiện và điều trị khi bệnh lao đã ở giai đoạn nặng.
Ông Ksor Thép (buôn Choanh, xã Uar, huyện Krông Pa) chia sẻ: “Tôi bị ho nhiều, sốt về chiều, mệt mỏi, sút cân… nên đến Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh khám. Bác sĩ cho biết bệnh của tôi đã ở giai đoạn nặng, phải điều trị lâu dài và uống thuốc theo hướng dẫn. Tôi đã điều trị được 1 tháng, sức khỏe hiện cũng đã khá hơn”.
Chăm sóc mẹ điều trị bệnh lao, chị Kpuih Bẹ (làng Tel, xã Ia Hlốp, huyện Chư Sê) kể: Hơn 1 năm qua, mẹ chị bị ho liên tục, gầy yếu, sút cân… mua thuốc uống nhưng không đỡ nên gia đình đưa lên Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh điều trị. Bác sĩ chẩn đoán bà bị lao phổi nặng phải điều trị lâu dài.
Không chỉ người cao tuổi, bệnh lao còn có chiều hướng gia tăng ở người trẻ. Chị Ksor Hlai (24 tuổi, làng Chan, xã Ia Pnôn, huyện Đức Cơ) cho hay: Tháng 7-2024, trong lúc đi làm ở tỉnh Bình Dương, chị bị ho nhiều, sốt lạnh về chiều; đi khám thì được bác sĩ chẩn đoán là bị viêm phổi.
“Tôi uống thuốc nhiều mà không khỏi bệnh nên nghỉ việc về quê. Gia đình đưa tôi đến Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh khám và phát hiện bị lao phổi. Tôi rất bất ngờ vì mình còn trẻ, chưa từng nghĩ sẽ mắc bệnh lao”-chị Hlai nói.
Phát hiện được 1 ca lao đã khó nhưng việc theo dõi hỗ trợ bệnh nhân tuân thủ phác đồ điều trị càng khó hơn. Bởi đặc thù của việc điều trị lao là dài ngày, bệnh nhân phải uống thuốc liên tục hàng ngày từ 6 tháng đến 10 tháng, tùy vào phác đồ điều trị. Việc điều trị dài ngày gây rất nhiều khó khăn cho bệnh nhân lao.
Bệnh lao là bệnh truyền nhiễm, dễ lây truyền trong cộng đồng. Khi nghi ngờ các dấu hiệu của bệnh lao như: ho kéo dài trên 2 tuần, sốt về chiều, gầy sút cân, ho ra máu, biếng ăn… thì cần nghĩ ngay đến bệnh lao và nhanh chóng đến cơ sở y tế để được khám phát hiện và điều trị kịp thời.
Từ năm 2022, Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI) phối hợp với Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh cùng hệ thống y tế các địa phương tiến hành khám sàng lọc lao cho những người có nguy cơ, qua đó phát hiện nhiều ca lao trong cộng đồng.
Mạng lưới cộng đồng phòng-chống lao (CSET) do SCDI thành lập tại Gia Lai không chỉ tăng cường vận động những người có nguy cơ cao đi khám sàng lọc mà còn hỗ trợ bệnh nhân lao tuân thủ điều trị theo phác đồ điều trị.
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng thông tin thêm: Chương trình chống lao quốc gia cũng như của tỉnh đã áp dụng trí tuệ nhân tạo trong công tác phòng-chống lao; áp dụng phương pháp xét nghiệm sinh học phân tử nhanh giúp phát hiện vi khuẩn lao và tính kháng thuốc, mang lại giá trị chẩn đoán chính xác, rút ngắn đáng kể thời gian trả kết quả so với các xét nghiệm.
Hiện có 4 điểm đã triển khai phương pháp xét nghiệm sinh học phân tử gồm: Bệnh viện Lao và Bệnh phổi tỉnh, thị xã Ayun Pa, thị xã An Khê và huyện Krông Pa. Bên cạnh đó, một số tỉnh đã áp dụng phác đồ điều trị bệnh lao rút ngắn còn 4 tháng (trước đây là 6 tháng). Trên cơ sở này, thời gian tới, Gia Lai cũng sẽ áp dụng nhằm rút ngắn thời gian điều trị bệnh lao và mang lại hiệu quả tốt nhất cho người bệnh.
