Nổi tiếng khi còn khá trẻ với những đột phá trong phẫu thuật nội soi gan mật, Tiến sĩ, bác sĩ Trần Công Duy Long, Trưởng đơn vị Ung thư gan mật và Ghép gan, Phó trưởng Khoa Ngoại gan mật tụy, Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh còn là một trong những người tiên phong chia tách lá gan từ người hiến tạng để ghép cho hai người, nhân đôi sự sống.
Trăn trở kéo giảm khoảng cách với y khoa thế giới
Tốt nghiệp chương trình đào tạo bác sĩ nội trú của Trường Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh lĩnh vực ngoại khoa năm 2004, bác sĩ Trần Công Duy Long đầu quân về Bệnh viện với chuyên ngành gan - mật - tụy. Bước ngoặt đầu tiên trong cuộc đời anh là chuyến học tập chuyên sâu tại Đài Loan (Trung Quốc).
“Sang đó, mình thật sự kinh ngạc trước sự phát triển về kỹ thuật phẫu thuật gan - mật, họ quá phát triển so với mình. Lúc đó ngồi trước cổng bệnh viện mình trăn trở, họ đã ở một tầm rất cao, làm sao mà kéo giảm được khoảng cách này?”, bác sĩ Long chia sẻ.
Rất may mắn, lúc này, tại Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh, phẫu thuật nội soi phát triển rất mạnh; trong khi đó, ở các nước phát triển, phẫu thuật gan vẫn trung thành với mổ mở truyền thống.
Bác sĩ Long đã nghĩ đến việc sử dụng kỹ thuật phẫu thuật nội soi vào phẫu thuật gan - mật. Được sự ủng hộ của lãnh đạo bệnh viện, bác sĩ Trần Công Duy Long bắt tay vào thực hiện và thành công hơn mong đợi. Từ đó, phẫu thuật gan - mật tại Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh phát triển vượt bậc và đến năm 2013 khi báo cáo tại các hội nghị quốc tế, bác sĩ Long nhận được sự tán thưởng của đồng nghiệp trên khắp thế giới.
Năm 2017, tại Hội nghị phẫu thuật nội soi cắt gan thế giới lần thứ 1 tại Pháp, lần đầu tiên một bác sĩ Việt Nam giành giải thưởng “Video phẫu thuật nội soi cắt gan” xuất sắc nhất.
“Y khoa không ngừng tiến bộ, ai không học thì lùi”, nhận thức được điều này, bác sĩ Trần Công Duy Long không ngừng tích lũy kinh nghiệm, học hỏi để ngày càng hoàn thiện, tiến bộ hơn.
Anh chiêm nghiệm: “Dù mình có lợi thế về nội soi để ứng dụng vào phẫu thuật cắt gan nhưng nền y học của các nước phát triển như vũ bão bởi họ có nhiều lợi thế. Khi người ta phát triển thì mình cũng buộc phải tiến lên, phải hoàn thiện hơn về mặt kỹ thuật, sáng tạo ra những điểm mới, nếu không sẽ lại tụt hậu”.
Sau khi thành công với kỹ thuật phẫu thuật cắt gan nội soi, Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh bắt đầu triển khai kỹ thuật ghép tạng, trong đó có ghép gan.
Theo bác sĩ Long, ở Việt Nam, tỷ lệ người dân nhiễm viêm gan siêu vi B, viêm gan siêu vi C rất nhiều do việc tiêm chủng trong quá khứ không tốt. Hệ quả là người bị xơ gan, ung thư gan ngày càng nhiều và việc điều trị không thể dứt điểm, chỉ có phương án ghép gan mới có thể cải thiện vấn đề này.
Mỗi năm, tại Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh có khoảng 1.000 trường hợp ung thư gan phải theo dõi, điều trị và con số này ngày càng gia tăng. Là nhân tố chủ lực trong việc tiếp nhận chuyển giao kỹ thuật từ các đồng nghiệp Hàn Quốc, năm 2018, bác sĩ Trần Công Duy Long đã thực hiện ca ghép gan đầu tiên cho người lớn. Việc làm chủ kỹ thuật ghép gan tại Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh và các trung tâm ghép tạng trong nước có ý nghĩa lớn giúp người bệnh suy gan, xơ gan không phải ra nước ngoài với chi phí lớn. Thời gian, chi phí phẫu thuật, đi lại, sinh hoạt giảm rất nhiều và bệnh nhân thuận lợi hơn trong quá trình chăm sóc phục hồi và tái khám sau ghép.
Tìm cơ hội sống từ những “ngưỡng cửa hẹp”
Khi ghép gan người lớn đã trở thành thường quy tại Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh cũng là lúc bác sĩ Trần Công Duy Long tiếp nhận nhiều trẻ em mắc xơ gan, teo đường mật bẩm sinh.
“Ngày càng có nhiều người đưa con đến nhờ tôi điều trị. Tôi rất bất ngờ khi tiếp nhận những đứa trẻ da vàng ệch, bụng chướng to. Thời gian đầu, khi ghép gan trẻ em tại Việt Nam vẫn chưa phát triển, tôi đã rất đau đớn khi nhìn thấy những đứa trẻ cứ lần lượt qua đời trước mắt mình. Điều này khiến tôi ám ảnh và tôi tự nhủ với mình rằng, phải tìm cách cứu sống những đứa trẻ này”, bác sĩ Long nghẹn ngào nhớ lại.
Nghĩ là làm, bác sĩ Trần Công Duy Long đề xuất lãnh đạo bệnh viện phối hợp cùng Bệnh viện Nhi đồng 2 thực hiện ghép gan cho trẻ em. Bằng kinh nghiệm, chuyên môn của đội ngũ bác sĩ hai bệnh viện, trong bối cảnh tình hình COVID-19 hạn chế đi lại, các bác sĩ càng quyết tâm phải tự làm chủ được kỹ thuật ghép gan cho trẻ em.
Năm 2020, lần đầu tiên đội ngũ y bác sĩ của Bệnh viện Nhi đồng 2 và Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện thành công ca ghép gan cho trẻ em mà không nhờ bất cứ sự trợ giúp nào từ các chuyên gia nước ngoài.
Nhắc về dấu mốc đáng tự hào này, ánh mắt bác sĩ Trần Công Duy Long lấp lánh niềm vui: “Ca ghép gan trẻ em mà đội ngũ y bác sĩ Việt Nam hoàn toàn tự thực hiện có ý nghĩa vô cùng lớn đối với chúng tôi, điều này giúp chúng tôi tự tin hơn để tiếp tục ghép gan cho trẻ em, cứu lấy những sinh mạng non nớt”.
Sau nhiều năm ghép gan trẻ em, bác sĩ Long nhận thấy, với trẻ em chỉ cần một mảnh gan nhỏ là có thể có cơ hội được cứu sống. Thông thường khi ghép gan từ người chết não hiến tạng, hầu hết các bác sĩ đều lấy trọn bộ lá gan để ghép nhưng do đã từng ghép gan ở trẻ em và cả người lớn nên anh suy nghĩ đến việc chia tách lá gan hiến tặng ghép cho hai người, phần gan lớn ghép cho người lớn, phần gan nhỏ ghép cho trẻ em. Điều này đồng nghĩa với việc từ một lá gan hiến tặng của người chết não có thể mang lại cơ hội sống cho 2 con người.
Nhận sự ủng hộ của lãnh đạo bệnh viện và Trung tâm điều phối ghép tạng quốc gia, tháng 8/2024, từ lá gan của một người đàn ông chết não hiến tạng, bác sĩ Trần Công Duy Long đã lấy gan và chia tách thành 2 phần để ghép cho một người đàn ông 53 tuổi bị ung thư gan và một bé gái 9 tháng tuổi bị xơ gan ứ mật nguyên phát.
Các ca ghép thành công rực rỡ, hai bệnh nhân xuất viện không lâu sau đó. "Thừa thắng xông lên", tháng 11/2024, khi hay tin có thêm một ca chết não hiến tạng ở Bệnh viện Thống Nhất, bác sĩ Trần Công Duy Long và Tiến sĩ, bác sĩ Ninh Việt Khải (Bệnh viện Việt Đức, Hà Nội) đã thực hiện chia tách lá gan của người hiến làm hai phần, một phần được đưa về Bệnh viện Việt Đức ghép cho một người lớn, phần còn lại được bác sĩ Trần Công Duy Long đưa về Bệnh viện Đại học Y dược Thành phố Hồ Chí Minh ghép cho một bệnh nhi 3 tuổi.
“Thật sự không thể diễn tả hết được cảm xúc của tôi và các cộng sự sau khi hai ca ghép từ việc chia tách gan thành công. Chúng tôi đã tận dụng một cách triệt để món quà quý giá của người hiến tạng để cứu sống thêm được một người nữa”, bác sĩ Long chia sẻ.
Hơn 20 năm gắn bó với ngành y, bác sĩ Trần Công Duy Long không ngừng học hỏi để chinh phục những tiến bộ của y học, tạo ra những cột mốc mới, đặt nền tảng cho thế hệ sau kế thừa và phát huy. Trên con đường y nghiệp của mình, bác sĩ Long cũng đã chứng kiến biết bao lần ranh giới mong manh giữa sự sống và cái chết. Điều bác sĩ này hạnh phúc và tự hào nhất đó là giúp người bệnh thoát án tử, níu được sự sống ở lại với đời.
Theo Đinh Hằng (TTXVN)
