Từ 1.1.2026, thuế khoán sẽ bị bãi bỏ, hơn 5,2 triệu hộ và cá nhân kinh doanh chuyển sang cơ chế tự kê khai, nộp thuế. Cơ quan quản lý đề xuất hộ có doanh thu từ 1 tỉ đồng/năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) có mã, hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế. Doanh thu 1 tỉ đồng/năm tương ứng với khoảng 83 triệu đồng/tháng hay 2,7 triệu đồng/ngày. Nếu lấy giá trung bình 1 tô phở, hủ tiếu, bún bò... khoảng 50.000 đồng thì một quán vỉa hè bán khoảng 50 tô/ngày là phải xuất hóa đơn. Vì thế hàng ngàn, hàng vạn quán hàng từ vỉa hè tới chợ... đang lo ngay ngáy khi nghĩ tới cảnh vừa bán hàng, vừa ghi chép sổ sách, xuất HĐĐT cho khách. Mà đã xuất hóa đơn đầu ra thì cũng phải cân đối hóa đơn đầu vào. Nhưng hành, giá, rau thơm, muối mắm... mua ngoài chợ thì lấy đâu ra hóa đơn? Nếu tính biên lợi nhuận 10 - 15% thì mỗi tháng họ cũng chỉ lời khoảng 10 triệu đồng; trong khi vi phạm thì mức phạt cũng rất cao... Lợi nhuận khiêm tốn trong khi chi phí tuân thủ tăng cao, lại đối mặt với rủi ro vi phạm pháp luật thuế do chưa quen khiến không ít cá nhân, hộ kinh doanh (HKD) nản lòng. Trong một diễn biến mới nhất, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp VN (VCCI) đề nghị nâng mức doanh thu phải xuất hóa đơn lên trên 3 tỉ đồng/năm. Thiết nghĩ đây là đề xuất hợp lý và cần thiết mà cơ quan thuế nên nghiên cứu để hỗ trợ kinh tế hộ trong giai đoạn chuyển giao lịch sử này.
Thứ hai, dù không trốn thuế, nhiều HKD vẫn có nguy cơ bị xử phạt do sai sót trong đăng ký, kê khai và hóa đơn khi cơ chế quản lý mới áp dụng từ năm 2026. Thực tế, có rất nhiều sai sót có thể xảy ra với cá nhân, HKD do thói quen thuế khoán đã ăn sâu vào họ suốt một thời gian quá dài. Đơn cử như chuyển sang kê khai theo doanh thu thì HKD phải ghi chép đầy đủ các khoản thu bất kể lớn, nhỏ. Nếu bỏ sót, ghi chép không nhất quán có thể bị rơi vào vi phạm không thực hiện đúng nghĩa vụ kê khai. Hay xuất HĐĐT, chúng ta đều biết từ trước tới nay, người bán đa phần chỉ xuất hóa đơn khi người mua hỏi; còn không hỏi thì... thôi. Nhưng qua năm 2026 mà "thôi" là có thể bị xử phạt. Chắc chắn thời gian đầu, sẽ có rất nhiều cá nhân, HKD còn lúng túng, quên trước quên sau... Dù vậy, thay vì xử phạt, cơ quan thuế nên tiếp tục đồng hành, hỗ trợ kinh tế hộ "lớn lên". Vùng đệm thời gian có thể từ 6 tháng - 1 năm, thậm chí 1 năm rưỡi để HKD không bị sốc hay quá áp lực trong giai đoạn đầu chuyển đổi.
Tương tự, kiểm kê hàng tồn kho trước khi bỏ thuế khoán, chuyển sang kê khai vẫn là nỗi lo thường trực của kinh tế hộ suốt nhiều tháng qua. Lý do là hàng tồn kho hầu hết không có hóa đơn đầu vào, nhưng giờ bán thì phải xuất hóa đơn đầu ra, vậy giải quyết thế nào? Cái này cần phải có hướng dẫn cụ thể, thống nhất...
Tổng Bí thư Tô Lâm từng đặt vấn đề "chúng ta đã nói rất nhiều về việc chuẩn bị tổ cho đại bàng nhưng ít đề cập tới kế hoạch chuẩn bị những cánh rừng cho các đàn ong lấy hoa làm mật". Với hơn 5 triệu HKD trên cả nước, nếu chúng ta hỗ trợ để họ có tích lũy, đầu tư để dần lớn lên, bước ra vùng xám thuế khoán một cách thuận tiện, kinh tế hộ sẽ đóng góp rất lớn vào tăng trưởng kinh tế đất nước trong kỷ nguyên mới.
Theo Nguyên Minh (TNO)