Chính thức vận hành từ đầu năm 2025, hệ thống các trạm quan trắc chất lượng môi trường không khí, nước tự động, liên tục trên địa bàn tỉnh ghi nhận và truyền dữ liệu ổn định về trung tâm điều hành. Qua đó, góp phần hỗ trợ, nâng cao năng lực cảnh báo sớm, phục vụ hiệu quả công tác kiểm soát chất lượng môi trường trên địa bàn tỉnh.
Đều đặn mỗi ngày, trạm quan trắc chất lượng không khí xung quanh tự động, liên tục tại huyện Tuy Phước và TX Hoài Nhơn ghi nhận các thông số về khí tượng, môi trường như: Bụi PM10, PM2.5 (nồng độ bụi mịn trong không khí); nồng độ khí NO, NOx, NO2, SO2, CO, O3; độ ẩm, bức xạ, áp suất, tốc độ gió, lượng mưa, nhiệt độ, hướng gió. Những dữ liệu, thông số này được truyền về Trung tâm điều hành của tỉnh (đặt tại Sở Nông nghiệp và Môi trường) và Bộ Nông nghiệp và Môi trường phân tích, đánh giá chất lượng thành phần không khí để làm cơ sở đưa ra các dự báo, cảnh báo sớm phục vụ công tác quản lý, kiểm soát môi trường.
Tương tự, trạm quan trắc chất lượng nước mặt tự động, liên tục tại lưu vực sông Côn (TX An Nhơn) và sông Hà Thanh (huyện Tuy Phước); chất lượng nước biển ven bờ (TP Quy Nhơn); chất lượng nước dưới đất (huyện Tây Sơn) có nhiệm vụ ghi nhận các thông số về chất lượng môi trường như: Chỉ số COD, TSS, DO; độ pH, Amoni trong nước; nhiệt độ; chỉ số EC (tổng nồng độ ion hòa tan)/TDS (tổng chất rắn hòa tan)/độ mặn. Đây là những thông số quan trọng để Trung tâm điều hành phân tích, đánh giá các chỉ số chất lượng môi trường nước mặt, nước biển ven bờ và nước dưới đất trên địa bàn tỉnh.
Ông Trần Đoàn Khoa Tiến, Giám đốc Trung tâm Quan trắc TN&MT (Sở Nông nghiệp và Môi trường), cho biết: Trước đây, các đơn vị tiến hành lấy mẫu, quan trắc môi trường từ 2 - 4 lần/năm. Do đó, việc đưa ra các cảnh báo và ứng phó với tình trạng ô nhiễm rất hạn chế. Nay, với việc hệ thống quan trắc tự động liên tục ghi nhận thông tin về môi trường mỗi 5 phút/lần, các số liệu được cập nhật liên tục, góp phần nâng cao năng lực cảnh báo, dự báo diễn biến chất lượng thành phần không khí, môi trường nước và kiểm soát các nguồn thải phát sinh.
Kết quả quan trắc cho thấy, chất lượng môi trường không khí trên địa bàn tỉnh ở mức tốt, các chỉ tiêu chất lượng môi trường không khí xung quanh hầu hết đạt quy chuẩn QCVN 05:2023. Riêng tại một số nút giao thông, nhất là khu vực cầu vượt QL 19 (xã Phước Lộc, huyện Tuy Phước), vào giờ cao điểm và mật độ giao thông lớn, chỉ tiêu PM10 và PM2.5 vượt so với quy chuẩn.
Đối với chất lượng nước biển ven bờ và nước dưới đất, giá trị trung bình ngày các thông số phần lớn đều trong ngưỡng cho phép so với QCVN 10:2023 và QCVN 09:2023. Còn chỉ số WQI về chất lượng nước mặt tại 4 sông lớn trên địa bàn tỉnh là sông Côn, Hà Thanh, La Tinh, Lại Giang đều ở mức tốt.
Tuy nhiên, một số vị trí trên sông Hà Thanh, nhất là nơi tiếp nhận nguồn thải từ khu dân cư tập trung, chỉ số WQI có sự dao động tương đối lớn theo mùa và có một số thời điểm không đạt quy chuẩn.
Theo TS Nguyễn Việt Cường, Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường), căn cứ kết quả quan trắc, để cải thiện chất lượng môi trường nước mặt, các cấp, ngành, đơn vị liên quan cần có biện pháp nâng cao hơn nữa hiệu quả vận hành các nhà máy xử lý nước thải sinh hoạt; hệ thống xử lý nước thải tập trung tại các khu, cụm công nghiệp, các cơ sở sản xuất có lưu lượng thải lớn và các bãi chôn lấp rác hợp vệ sinh. Đồng thời, thực hiện đóng cửa các bãi rác tạm và tăng cường yêu cầu các cụm công nghiệp, cơ sở sản xuất chưa có hệ thống xử lý nước thải khẩn trương xây dựng hệ thống xử lý.
Bà Hà Thị Thanh Hương, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường, nhìn nhận: Hệ thống trạm quan trắc tự động chất lượng không khí và nước trên địa bàn tỉnh mang lại nhiều hiệu quả thiết thực khi số liệu quan trắc môi trường được truyền liên tục về Trung tâm điều hành. Qua đó, cung cấp thông tin để phục vụ công tác quản lý nhà nước về môi trường, nâng cao năng lực cảnh báo sớm và giám sát, kiểm soát chất lượng môi trường.
Bên cạnh đó, cập nhật liên tục dữ liệu về hiện trạng môi trường, phục vụ lập cơ sở dữ liệu về môi trường; góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh và giảm thiểu những tác động tiêu cực do biến động của môi trường.
VĂN LỰC