Plei H’Bel là một ngôi làng khá đặc biệt ở xã Ia Kdăm (huyện Ia Pa). Một phần của Plei H’Bel trước kia có tên gọi Plei Bual là làng tái định cư, hình thành từ năm 2014 theo chính sách giãn dân của huyện, gồm 4 xã: Ia Kdăm, Chư Mố, Ia Trok và Ia Ma Rơn. Khi những khu dân cư trở nên “đất chật người đông”, cấp ủy, chính quyền địa phương đã vận động người dân chuyển đến làng mới có điện, đường đầy đủ. Tuy nhiên, việc rời nơi “chôn nhau cắt rốn” chưa khi nào dễ dàng.
Là một trong những cư dân đầu tiên của Plei Bual rời làng đến nơi ở mới, chị Kpă H’Rin bộc bạch: Chị sinh ra, lớn lên ở xã Chư Mố. Vì nghèo, cha mẹ không có nhiều đất, vợ chồng chị ở chung với bố mẹ cùng anh chị em tổng cộng gần 10 người trong ngôi nhà sàn nhỏ. Khi nhà nước có chính sách giãn dân, hai vợ chồng suy nghĩ rất nhiều trước khi quyết định đến nơi ở mới để gầy dựng cuộc sống.
Nói thêm về cuộc sống của người dân làng tái định cư, bà Rơ Ô H’Nhi-Trưởng thôn Plei H’Bel-cho biết: “Ban đầu chỉ khoảng 20-30 hộ, hiện đã có gần 70 hộ của 4 xã sinh sống ở đây. Hầu hết là vợ chồng trẻ với khát vọng xây dựng cuộc sống mới. Đời sống của người dân nơi đây đã có nhiều thay đổi tích cực”.
Trước đây, mỗi khi nhắc đến làng Pờ Yầu (xã Lơ Pang, huyện Mang Yang), nhiều người thường sử dụng cụm từ: “ốc đảo”, “làng trên núi”. Vì ngôi làng được bao bọc bởi rừng già và núi cao. Muốn đến làng vào mùa mưa, chỉ có một cách là lội bộ hơn 7 km đường đất hẹp và dốc. Nhưng đó đã là chuyện của 3 năm về trước, còn giờ đây, Pờ Yầu đã khác. Năm 2019, Nhà nước đầu tư hơn 15 tỷ đồng làm đường bê tông dài 7,4 km lên làng Pờ Yầu, tạo điều kiện cho người dân đi lại thuận lợi. Bên cạnh đó, UBND huyện Mang Yang cũng xây dựng đề án phát triển kinh tế-xã hội, xóa đói giảm nghèo bền vững; các ban, ngành, đoàn thể của huyện quan tâm hỗ trợ sinh kế, giúp người dân tiếp cận với khoa học kỹ thuật, vốn vay để phát triển sản xuất... Bà con dân làng đã biết trồng cây mang lại giá trị kinh tế cao, như: cà phê, bời lời, keo lai, biết cải tạo vườn tạp để trồng rau xanh; làm nhà vệ sinh, chuồng nuôi nhốt gia súc và công trình phụ. 100% người dân khi đau ốm đến cơ sở y tế, bệnh viện để khám, điều trị...
Ngắm nhìn diện mạo mới của làng, ông Tèo-Trưởng thôn Pờ Yầu-tự hào nói: “Nhờ có Đảng, Nhà nước quan tâm, đầu tư con đường, rồi các cấp, các ngành thường xuyên hướng dẫn, giúp đỡ nên đời sống của bà con tiến bộ hơn trước nhiều. Nếu ngày trước chủ yếu “tự cung tự cấp”, cả tháng mới có người rời làng xuống xã, thì giờ đây, bà con tự chở nông sản đi bán chứ không chờ thương lái, bị ép giá. Nhiều gia đình đã làm được nhà sàn chắc chắn, mua máy cày để phục vụ sản xuất...”. Cũng theo Trưởng thôn Pờ Yầu, hộ nghèo của làng giảm từ 64,6% (năm 2017) xuống còn 16,92% (năm 2021). Tỷ lệ này sẽ còn giảm mạnh, khi người dân không còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại mà tự mình nỗ lực vươn lên.
Vẫn biết “tấc đất, tấc vàng”, thế nhưng năm 2018, nhiều hộ dân ở buôn Phùm (xã Ia Rsươm, huyện Krông Pa) đã sẵn sàng hiến đất, giải phóng mặt bằng, làm mới con đường dài hơn 300 m từ quốc lộ 25 đến khu dân cư đến bến nước sông Ba.
Dừng chân trên con đường bê tông rộng rãi, hướng ánh nhìn sang lũ trẻ đang vô tư nô đùa bên bờ sông Ba, bà H’Nú nở nụ cười rạng rỡ. Bà từng trả lời thắc mắc vì sao không đòi tiền đền bù hơn 50 m đất làm đường bằng câu hỏi ngược lại rằng.
Câu chuyện của ông Ngưt (làng Kon Sơ Lăl, xã Hà Tây, huyện Chư Păh) cũng minh chứng cho suy nghĩ tích cực, tất cả vì thế hệ tương lai.
Sau nhiều đêm trằn trọc, năm 2018, ông Ngưt quyết định lên gặp Ban Giám hiệu Trường Tiểu học Hà Tây đề xuất xin hiến 2.500 m2 đất sản xuất đang mang lại nguồn thu nhập ổn định cho gia đình để xây dựng điểm trường mới. Trước sự “ngỡ ngàng” của Ban Giám hiệu, ông một lần nữa khẳng định quyết tâm: “Khi nào nhà trường triển khai, tôi sẽ vận động bà con góp sức, góp công thêm”. Với sự đồng lòng của người dân, không lâu sau, điểm trường làng Kon Kơ Mol đã hoàn thành với 3 phòng học khang trang cùng sân chơi rộng rãi, đáp ứng nhu cầu học tập, vui chơi của 200 học sinh ở 3 làng: Kon Sơ Lăl, Kon Kơ Mol, Kon Sơ Pai.
Thầy Hoàng Bùi Luyện-Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hà Tây-cho biết: “Nhờ có ông Ngưt mà việc học của các em không bị gián đoạn, góp phần cùng nhà trường làm thay đổi nhận thức của người dân đối với việc học tập của con em mình. Cũng chính từ sự vận động tuyên truyền tích cực của các già làng, trưởng thôn, bí thư chi bộ mà xã Hà Tây giảm đáng kể tình trạng trẻ em bỏ học giữa chừng”.
Còn tại làng Phun Thanh (xã Ia Băng, huyện Chư Prông), sự vào cuộc của các cấp, các ngành trong công tác tuyên truyền, vận động, đồng thời “xắn tay” cùng làm đến cuối năm 2021, làng đã được UBND huyện công nhận đạt chuẩn NTM. Trước khi đạt được kết quả này, làng Phun Thanh đã hoàn thành một trong những tiêu chí nan giải cuối cùng đó là hoàn thành di dời chuồng trại gia súc ra xa nhà ở, góp phần bảo vệ sức khỏe, đảm bảo vệ sinh môi trường gia đình và cộng đồng. Trưởng thôn Kpă Dan thông tin: “100% hộ dân sử dụng nước hợp vệ sinh; 91,7% hộ sử dụng nước sạch; 80,9% hộ dân trong làng có nhà tiêu, nhà tắm, bể chứa nước sinh hoạt hợp vệ sinh; 100% hộ chăn nuôi có chuồng trại đảm bảo vệ sinh môi trường. Các hộ dân đã tự giác thu gom, xử lý rác thải, thường xuyên dọn vệ sinh đường làng. Đó là những kết quả tích cực nhờ thay đổi nếp nghĩ, cách làm.
