Chủ trì hội nghị có Tổng Bí thư Tô Lâm-Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS quốc gia; Chủ tịch nước Lương Cường; Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn; Thường trực Ban Bí thư, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Trần Cẩm Tú.
Tại Gia Lai, hội nghị được kết nối đến 240 điểm cầu với 11.910 đại biểu tham dự. Chủ trì hội nghị tại điểm cầu Hội trường 2-9 (TP. Pleiku) có các đồng chí: Hồ Văn Niên-Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Châu Ngọc Tuấn-Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh; Rah Lan Chung-Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; Nguyễn Ngọc Lương-Phó Bí thư Tỉnh ủy.
Cuộc cách mạng sâu sắc, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực
Báo cáo tóm tắt tình hình, kết quả thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS trong thời gian qua, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương Thái Thanh Quý cho biết: Nước ta có 423 tổ chức nghiên cứu và phát triển với quy mô khác nhau, tập trung chủ yếu ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh; hiện có gần 900 doanh nghiệp đã được cấp giấy chứng nhận doanh nghiệp KHCN. Việt Nam có khoảng 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, 208 quỹ đầu tư, 84 vườn ươm, 20 trung tâm khởi nghiệp sáng tạo; hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo của Việt Nam đứng thứ 56/100 quốc gia; Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh lọt vào top 200 thành phố khởi nghiệp sáng tạo toàn cầu.
Năm 2024, Việt Nam xếp hạng 44/133 về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu và hạng 71/193 quốc gia về chỉ số phát triển chính phủ điện tử. Đến cuối năm 2024, tỷ trọng kinh tế số trong GDP của Việt Nam ước tính 18,3%. Năm 2024, công nghiệp công nghệ số đạt doanh thu 152 tỷ USD; kim ngạch xuất khẩu phần cứng, điện tử ước đạt 132 tỷ USD.
Tuy nhiên, để đạt được các mục tiêu, chỉ tiêu của Chiến lược phát triển đất nước giai đoạn 2021-2030, hướng tới 100 năm thành lập Đảng và 100 năm thành lập nước thì cần có những đột phá. Trong đó, đột phá về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS chính là con đường lựa chọn để thực hiện các bước nhảy vọt, rút ngắn khoảng cách với các nước đi trước.
Quán triệt, triển khai tinh thần và nội dung cốt lõi của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS quốc gia, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương cho hay: Nghị quyết xác định 5 nhóm quan điểm chỉ đạo. Điểm mới trong đó là xác định rõ vai trò “là động lực chính”, đồng thời đã gắn kết phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS với đổi mới phương thức quản lý quốc gia, xem KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS là công cụ quan trọng để thực hiện “đổi mới” theo hướng hiện đại, góp phần nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia.
Bộ Chính trị xác định đây là cuộc cách mạng sâu sắc, toàn diện trên tất cả các lĩnh vực; được triển khai quyết liệt, kiên trì, đồng bộ, nhất quán, lâu dài. Người dân và doanh nghiệp là trung tâm, là chủ thể, nguồn lực, động lực chính; nhà khoa học là nhân tố then chốt; Nhà nước giữ vai trò dẫn dắt.
Nội dung cốt lõi của cuộc cách mạng này bao gồm: thể chế, nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược, trong đó thể chế là điều kiện tiên quyết, cần hoàn thiện và đi trước một bước.
Nghị quyết nêu rõ 5 nhóm mục tiêu đến năm 2030, trong đó chú trọng đến mục tiêu quan trọng và có tính xuyên suốt là Việt Nam thuộc nhóm các nước dẫn đầu về an toàn, an ninh không gian mạng, an ninh dữ liệu và bảo vệ dữ liệu. Về tầm nhìn đến năm 2045, Việt Nam có quy mô kinh tế số đạt tối thiểu 50% GDP; là một trong các trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực và thế giới; thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo, CĐS. Nghị quyết số 57-NQ/TW cũng đã đề ra 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp để triển khai thực hiện.
Quán triệt nội dung, tinh thần Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, Thủ tướng Phạm Minh Chính thông tin: Chính phủ đã khẩn trương lãnh đạo, chỉ đạo, tập trung xây dựng, rà soát, hoàn thiện để sớm ban hành Chương trình hành động với tinh thần “5 rõ: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thời gian, rõ kết quả”.
Ngày 9-1-2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 03/NQ-CP về Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW. Đây là chương trình hành động tổng thể, toàn diện, được thiết kế với tầm nhìn dài hạn, mục tiêu rõ ràng và các giải pháp mang tính khả thi cao nhằm cụ thể hóa các định hướng, chủ trương lớn của Đảng thành những hành động thiết thực, sát thực tiễn.
Chính phủ xác định rõ việc triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW là nhiệm vụ chính trị trọng tâm, không chỉ dừng lại ở việc quán triệt nhận thức mà còn phải được thực hiện bằng những bước đi mạnh mẽ, bài bản, đồng bộ, thống nhất với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và toàn xã hội. Trên cơ sở 7 nhóm nhiệm vụ và giải pháp của Nghị quyết số 57-NQ/TW, Chính phủ đã cụ thể hóa với 140 nhiệm vụ cụ thể.
Tiếp đó, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ chủ trương, giải pháp về thể chế pháp luật để đột phá phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS quốc gia. Theo đó, Quốc hội sẽ tiếp tục đổi mới mạnh mẽ, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động, chú trọng thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp về thể chế để thúc đẩy phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS quốc gia.
Xóa bỏ rào cản, giải phóng năng lực để đột phá
Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Với mục tiêu trở thành nước công nghiệp hiện đại vào năm 2030 và nước phát triển, thu nhập cao vào năm 2024, chúng ta phải coi KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS là động lực chủ chốt. Đây chính là “chìa khóa vàng”, là yếu tố sống còn để vượt qua bẫy thu nhập trung bình và nguy cơ tụt hậu, đồng thời hiện thực hóa khát vọng hùng cường và thịnh vượng của dân tộc ta.
Tuy nhiên, phát triển KHCN và CĐS mới chỉ là phương tiện quan trọng để đạt đến mục đích. Đột phá, đổi mới sáng tạo mới là yếu tố kỳ diệu để làm nên kỳ tích. Bởi đột phá, sáng tạo mới tạo ra bước tiến vượt bậc mang tính cách mạng, mới vượt qua rào cản, giới hạn để đạt kết quả vượt trội”.
Trong bài phát biểu, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ: Nghị quyết số 57-NQ/TW đã chỉ ra những định hướng chiến lược được đông đảo cán bộ, đảng viên, nhà khoa học, cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước đồng thuận, xem đây như một “khoán 10” trong lĩnh vực KHCN. Sự ủng hộ này thể hiện khát vọng phát triển mãnh liệt và quyết tâm vươn lên của dân tộc. Đảng và Nhà nước luôn coi KHCN là yếu tố quyết định, là nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước.
Nhiều nghị quyết đã được ban hành, tuy nhiên, kết quả thực hiện các nghị quyết của Trung ương chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển mà nguyên nhân chính nằm ở khâu tổ chức thực hiện.
Theo Tổng Bí thư, Nghị quyết số 57-NQ/TW không thay thế các nghị quyết trước đây nhưng có thể xem là “Nghị quyết giải phóng tư duy khoa học”, “Nghị quyết để thực hiện các nghị quyết”, “Nghị quyết của hành động” với các mục tiêu rất cụ thể, đổi mới cách nghĩ, cách làm nhằm hiện thực hóa các chủ trương, xóa bỏ rào cản, giải phóng năng lực để thúc đẩy đột phá trong phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS, tạo nền tảng cho phát triển mạnh mẽ đất nước ta trong thời kỳ mới.
Để Nghị quyết số 57-NQ/TW đi vào cuộc sống một cách hiệu quả, kịp thời, Tổng Bí thư đề nghị các ngành, địa phương xắn tay ngay vào việc, không được chậm trễ. Những chủ trương, giải pháp trước đó phải được nhanh chóng thể chế hóa và ưu tiên bố trí đủ nguồn lực để tổ chức thực hiện. Trong đó, luôn quán triệt xem đầu tư vào KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS là chiến lược lâu dài, chấp nhận độ trễ và rủi ro trong triển khai.
Xem dữ liệu là nguồn tài nguyên mới, là “không khí và ánh sáng” của kỷ nguyên mới, là tư liệu sản xuất mới; CĐS là công cụ đổi mới phương thức sản xuất, kinh doanh, đổi mới lực lượng sản xuất. Đổi mới sáng tạo chính là “cây gậy thần” đạt tới thịnh vượng, bền vững với nhà khoa học giữ vị trí trung tâm.
Đột phá phải tiến hành ở lĩnh vực khoa học tự nhiên và khoa học xã hội. Cần chuyển ứng dụng và làm chủ công nghệ sang xây dựng năng lực sáng tạo, đột phá, tận dụng cơ hội từ Cách mạng công nghiệp 4.0 để “đi tắt, đón đầu” làm chủ tương lai. Triển khai Nghị quyết phải hướng vào những vấn đề thực tiễn đất nước đang đòi hỏi, thị trường và nền kinh tế đang cần. Những sản phẩm nghiên cứu phải được thương mại hóa, đăng ký được bản quyền.
Tại hội nghị, đồng chí Hoàng Đăng Quang-Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tổ chức Trung ương đã công bố quyết định thành lập Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KHCN, đổi mới sáng tạo và CĐS quốc gia; quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Chỉ đạo.
Tổng Bí thư cũng đề nghị và nhấn mạnh 8 nhiệm vụ, giải pháp. Trong đó, yêu cầu các cấp ủy, chính quyền, đơn vị cần lập kế hoạch cụ thể, bám sát mục tiêu Nghị quyết số 57-NQ/TW với nhiệm vụ rõ ràng, phân công cụ thể, thời gian hoàn thành và kết quả đo lường được. Ngay trong năm 2025 cần phải lựa chọn và giải quyết những vấn đề rất căn cơ, tạo nền tảng cho giai đoạn 2026-2030, tạo cú hích cho năng suất lao động mới, tạo niềm tin cho xã hội.
Ban cán sự Đảng Chính phủ cần phối hợp với Đảng đoàn Quốc hội chỉ đạo thực hiện đúng tiến độ xây dựng 27 luật và 19 nghị định trong năm 2025, đảm bảo thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW và ban hành sớm văn bản hướng dẫn để các quy định mới sớm đi vào thực tiễn. Hoàn thiện thể chế phải đi đôi với tổ chức thực hiện hiệu quả, có cơ chế giám sát và đánh giá chặt chẽ, nhất là đối với đội ngũ cán bộ thực thi.
Loại bỏ ngay tình trạng “trên rải thảm, dưới rải đinh” và loại bỏ tư duy nhiệm kỳ, đố kỵ hay bình quân chủ nghĩa. Trong quý I-2025 phải hoàn thành việc sắp xếp lại các tổ chức KHCN; tập trung đầu tư trọng điểm để phát triển các tổ chức nghiên cứu mạnh…
