Estonia tung “đòn chưa từng có”
Ngày 13-8, Bộ Ngoại giao Estonia ra thông cáo yêu cầu Tham tán thứ nhất của Đại sứ quán Nga rời khỏi nước này, đồng thời xác định ông là nhân vật không được hoan nghênh. Đây là lần đầu tiên Tallinn công khai trục xuất một nhà ngoại giao Nga ở cấp cao như vậy.
Ngoại trưởng Estonia Magnus Tsahkna cáo buộc vị Tham tán tham gia các hoạt động “làm suy yếu trật tự hiến pháp và hệ thống pháp luật”, “kích động chia rẽ xã hội” và vi phạm lệnh trừng phạt, dẫn tới việc một công dân Estonia bị kết án.
Chỉ vài giờ sau quyết định trên, Đài truyền hình quốc gia Estonia cho biết, nước này đã dựng rào chắn và bổ sung chốt kiểm soát tại 3 điểm biên giới với Nga gồm cửa khẩu Narva ở phía bắc, Koidula và Luhamaa ở phía nam. Các chốt mới cho phép đóng kín đường biên chỉ trong vòng 3 giây-động thái cho thấy Tallinn đang ưu tiên khả năng phản ứng nhanh trước mọi kịch bản vượt biên trái phép hoặc gây rối an ninh.
Ông Peter Maran-người đứng đầu Điểm kiểm soát biên giới Đông Nam, nhấn mạnh: “Chúng ta không bao giờ có thể loại bỏ hoàn toàn nguy cơ di cư bất hợp pháp. Hạ tầng vật lý sẽ giúp phản ứng nhanh với mọi nỗ lực vượt biên trái phép”.
Những động thái này diễn ra trong bối cảnh Tổng thư ký NATO Mark Rutte cảnh báo Nga có thể tấn công Estonia trong vòng 5-7 năm tới nếu các nước thành viên không tăng cường đầu tư quốc phòng. Thời gian qua, Tallinn liên tục thể hiện lập trường cứng rắn với Moscow, từ các vụ bắt giữ, xét xử công dân Nga đến việc ủng hộ mạnh mẽ các gói trừng phạt của Liên minh châu Âu (EU). Gần đây nhất, tháng 7 vừa qua, tòa án ở Narva tuyên phạt công dân Nga Pavel Kapustin 6 năm 6 tháng tù vì tội gián điệp, với cáo buộc thu thập và chuyển giao thông tin cho Cơ quan An ninh Liên bang Nga.
Moscow tuyên bố đáp trả
Phản ứng trước quyết định của Estonia, ông Alexey Fadeev-Phó Giám đốc Cục Thông tin và Báo chí Bộ Ngoại giao Nga cho biết, Moscow sẽ có biện pháp đáp trả tương xứng, song cần thời gian để nghiên cứu và công bố vào thời điểm thích hợp.
Trả lời tờ Vzglyad, ông Dmitry Zhuravlev-Tổng Giám đốc Viện Các vấn đề khu vực nhận định, việc trục xuất Tham tán Nga là “hành động tuyệt vọng” của Tallinn. Theo ông, đây vừa là một hình thức “gây hấn gián tiếp”, vừa nhằm loại bỏ những nhân vật có thể đóng vai trò tình báo, đồng thời gửi thông điệp rằng EU sẽ không nhượng bộ Nga, bất kể kết quả cuộc gặp giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump sắp tới ra sao.
Giới phân tích cũng lưu ý rằng, sau 18 gói trừng phạt không mang lại hiệu quả như kỳ vọng, EU đang chuẩn bị gói thứ 19, đồng thời kết hợp các biện pháp ngoại giao cứng rắn như trục xuất nhà ngoại giao để tạo áp lực chính trị và tâm lý đối với Moscow.
Khí tài quân sự đồng loạt di chuyển
Căng thẳng ngoại giao nhanh chóng lan sang lĩnh vực quân sự. Theo tờ RG (Nga), 2 tiêm kích tàng hình F-35 của Không quân Italy đang thực hiện nhiệm vụ tuần tra NATO tại Estonia đã cất cánh ứng phó khi phát hiện máy bay Nga tiếp cận không phận. Bộ Tư lệnh Không quân NATO xác nhận đây là lần đầu tiên F-35 của Italy xuất kích ở Estonia trong tình huống như vậy.
Ở chiều ngược lại, tờ GPS World cho biết Nga đã triển khai các hệ thống chế áp điện tử tới khu vực Kingisepp, chỉ cách biên giới Estonia khoảng 20 km. Bộ trưởng Nội vụ Estonia Igor Taro cho rằng động thái này nhằm tăng cường khả năng gây nhiễu GPS và liên lạc, một biện pháp từng được Nga sử dụng ở Ukraine để vô hiệu hóa UAV, gây rối định vị hàng không và hàng hải.
Các chuyên gia quân sự nhận định việc đưa khí tài này tới sát biên giới NATO giúp Nga mở rộng vùng gây nhiễu, kiểm soát không gian điện từ tại khu vực Baltic, đồng thời đạt 3 mục tiêu chiến lược.
Cụ thể: Răn đe Estonia-quốc gia có lập trường đối đầu mạnh mẽ với Moscow và là “cửa ngõ” NATO sát Nga nhất ở vùng Baltic. Gây sức ép tâm lý và thử phản ứng NATO, nhất là trong bối cảnh liên minh đang tăng cường hiện diện quân sự tại sườn đông. Cùng với đó là bảo vệ biên giới phía tây bắc Nga, đặc biệt là các cảng và căn cứ quân sự gần St. Petersburg vốn có vai trò trọng yếu trong phòng thủ và hậu cần.
