Dù xuất khẩu sầu riêng vài năm gần đây ghi nhận kết quả "như mơ" khi tăng trưởng liên tục ở mức cao. Trong quý I,/2024 xuất khẩu sầu riêng ước đạt 254 triệu USD, tăng 66% so với cùng kỳ năm trước. Thế nhưng, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu liên tục than thua lỗ.
Theo ông Trương Việt Thắng, Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu thương mại Toàn Thắng (tỉnh Đồng Nai), lợi nhuận của doanh nghiệp tham gia xuất khẩu từ đầu năm đến nay đi ngược lại với kim ngạch xuất khẩu của ngành hàng sầu riêng.
Ông Thắng cho hay từ đầu năm 2024 đến nay, giá sầu riêng thu mua tại các tỉnh miền Tây luôn duy trì ở mức cao. Trong quý I/2024, giá sầu riêng Dona (hay Monthong) luôn duy trì hơn 130.000 đồng và 110.000 đồng/kg đối với Ri 6, nông dân được hưởng lợi rất lớn từ giá sầu riêng lên cao. Tuy nhiên, doanh nghiệp thu mua xuất khẩu lo lắng khi hơn 70% doanh nghiệp xuất khẩu đều thua lỗ trong thời gian qua.
 |
Sầu riêng tuyển chọn theo chuẩn xuất khẩu |
Nguyên do từ 2 yếu tố giá và chất lượng. Về giá cả, khi các doanh nghiệp luôn cạnh tranh nhau về giá để đặt cọc vườn, dẫn đến giá thu mua sầu riêng biến động mạnh hơn cả thị trường chứng khoán. Trong ngày, giá có thể tăng lên 20.000 -30.000 đồng/kg bởi nhiều doanh nghiệp không đủ số lượng để hoàn thành hợp đồng, đành chấp nhận tăng giá thu mua theo thị trường, từ đó dẫn đến thua lỗ, phá vỡ hợp đồng.
"Tình trạng càng tệ hơn là giảm chất lượng xuống mức thấp so với tiêu chuẩn ngành hàng để đủ số lượng xuất khẩu. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến thương hiệu sầu riêng Việt Nam luôn bị đánh giá thấp cả về mặt giá trị cũng như chất lượng so với sầu riêng Thái Lan" – ông Thắng nhận định.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cũng cho biết thường xuyên nhận được phản ánh của doanh nghiệp về việc thua lỗ. Có doanh nghiệp còn nợ phí hiệp hội do thua lỗ.
"Doanh nghiệp Việt Nam tranh nhau mua hàng, đặt cọc nhà vườn trước 2-3 tháng nên giá cả biến động lớn đến ngày thu hoạch. Thời gian qua, xu hướng chung là giá tăng nên nhà vườn "bẻ kèo, bán nơi khác giá cao hơn và doanh nghiệp phải chịu thiệt vì chưa có chế tài xử lý" – ông Nguyên nói.
Về việc quản lý chất lượng sầu riêng, ông Nguyên cho rằng nhân lực quản lý của Nhà nước hiện đang rất mỏng. "Nên chăng cần xã hội hóa hoạt động này vì ngân sách nhà nước không đủ và không nên bao cấp. Có thể là hình thức quỹ phát triển sầu riêng, nguồn đóng góp từ các chủ hàng sầu riêng để thực hiện các hoạt động như: bảo vệ và quản lý vùng trồng, kiểm soát chất lượng, xây dựng thương hiệu" – ông Nguyên đề xuất.
Thu hoạch rộ, giá sầu riêng vẫn ở mức cao
Theo Cục Trồng trọt, trong tháng 6, sầu riêng đang thu hoạch chính vụ tại Tiền Giang, Bến Tre, Đồng Tháp, Cần Thơ, Vĩnh Long, Hậu Giang (cuối mùa) và Đồng Nai, Tây Ninh, Bình Phước và Bình Thuận, Khánh Hòa.
Ngày 8-6, chị Bùi Minh Thảo, chuyên bán lẻ sầu riêng, cho hay giá sầu riêng sỉ đang ở mức 75.000 đồng/kg (loại 1) và 95.000 đồng/kg (Monthong), giảm hơn 5.000 đồng/kg so với 1 tuần trước nhưng cao hơn bình quân các năm.
