Vào ngày 7/6 năm 1195, một quả cầu quay rực lửa nổi lên từ một đám mây đen trên bầu trời nắng chói chang gần chỗ ở tại London của giám mục Norwich. Các nhân chứng không thể biết rằng, hiện tượng tự nhiên này đã được khoa học giải thích sau hơn 800 năm.
 |
| Quả cầu sét đã được nhìn thấy từ cách đây hơn 800 năm |
Tường thuật về khoảnh khắc đặc biệt này đã được ghi lại trong một biên niên sử tu viện được biên soạn từ khoảng năm 1180 đến 1199 bởi Gervase, một tu sĩ của Giáo hội Anh ở Canterbury. Có vẻ như đây là ghi chép đáng tin cậy đầu tiên về quả cầu sấm sét ở Anh, và thuyết phục hơn nhiều so với mô tả trước đó của châu Âu. Trước đây, ghi chép sớm nhất về một lần nhìn thấy được cho là từ thế kỷ 17.
Năm 1556, nghị sĩ Nicholas Walsh đã báo cáo, quả cầu sét đã giết chết gia đình trực hệ của ông và ông được thừa hưởng nhiều tài sản của cha mình, nhưng câu chuyện này dường như không được ghi lại cho đến năm 1712 bởi nhà sử học Sir Thomas Atkyns.
Hơn 200 năm trước, phi hành đoàn của HMS Warren Hastings báo cáo đã bị tấn công bởi những quả cầu lửa khổng lồ từ trên trời rơi xuống. Các quả cầu lửa bí ẩn được cho là đã đốt cháy con tàu và giết chết một số người.
Một thế kỷ sau, một "quả cầu điện chói lọi" xuất hiện trong ngôi nhà nhỏ nơi nhà huyền bí người Anh Aleister Crowley đang ở, được ông mô tả chi tiết trong cuốn tự truyện của mình. Ông tuyên bố rằng, quả cầu lơ lửng này ngay lập tức phát nổ, khiến ông hơi giật mình một chút.
Đáng sợ, khó hiểu và có khả năng nguy hiểm, hiện tượng này ngày nay được gọi là quả cầu sét.
Quả cầu sét có hình thù ra sao?
Theo giới quan sát, tia sét cầu, biểu hiện là một quả cầu sét sáng chói có đường kính từ 1 đến 100 cm xuất hiện trong cơn giông, thường bay lơ lửng trên mặt đất và di chuyển bất kể cường độ hay hướng gió.
Quả cầu sét thường có màu đỏ, cam, vàng hoặc xanh lam được mô tả là đôi khi xâm nhập vào các tòa nhà và phát nổ, khiến khu vực đó bốc cháy hoặc thậm chí làm bị thương những người xung quanh.
Nhiều nhà quan sát cũng nhận thấy một mùi lưu huỳnh khác biệt khi nó biến mất.
Các truyền thuyết về quả cầu sét
Việc nhìn thấy những quả cầu ánh sáng trôi nổi bí ẩn đã làm say đắm nhân loại qua nhiều nền văn hóa khác nhau, truyền cảm hứng cho vô số lời giải thích kỳ ảo và những câu chuyện thần thoại.
Trong văn hóa dân gian ở Vùng hẻo lánh của Úc, chúng được gọi là đèn Min Min — những quả cầu ánh sáng mờ ảo kỳ lạ theo dõi mọi người xung quanh vào ban đêm.
Các hitodama của Nhật Bản có nghĩa là những quả cầu lửa ma quái được cho là sự hiện ra của những linh hồn bị tách khỏi thể xác của họ sau khi chết.
Trong dân gian Anh, chúng được gọi là will-o'-the-wisps, được hiểu là những nàng tiên tinh quái cố gắng dẫn dắt du khách lạc lối.
Hiện tượng này cũng đã được mô tả trên khắp thế giới. Một hình khắc trên cửa của Đền Vàng ở Amritsar, Ấn Độ, mô tả cách một quả cầu sét phát nổ bên trong ngôi đền, trước sự chứng kiến của hàng trăm tín đồ.
Sa hoàng Nicholas II của Nga đã mô tả một cuộc chạm trán trong đó một quả cầu sét rực lửa bay vào phòng ông. Quả cầu sét một lần nữa xuất hiện và được ghi lại bởi một nhóm quan sát bão ở Thanh Hải , Trung Quốc, vào năm 2012.
Bất chấp số lần xuất hiện, bằng chứng hình ảnh và video về quả cầu sét là cực kỳ hiếm. Các nỗ lực trong phòng thí nghiệm để tái tạo và giải thích quả cầu sét đã không hoàn toàn thành công, mặc dù một số rất hứa hẹn.
Việc thiếu bằng chứng cụ thể về sự tồn tại của tia chớp của quả cầu sét đã khiến một số nhà nghiên cứu đặt câu hỏi về sự tồn tại của tia chớp ngoài những giai thoại.
Quả cầu sét bắt nguồn từ đâu?
Mặc dù ngày nay quả cầu sét thường được chấp nhận là một hiện tượng có thật với hàng nghìn lần nhìn thấy được báo cáo, nhưng vẫn chưa có lời giải thích khoa học nào về nguồn gốc của nó .
Các lý thuyết phức tạp bao gồm việc đốt silic từ đất bốc hơi. Gần đây hơn, một gợi ý đã được đưa ra đối với ánh sáng bị mắc kẹt bên trong một quả cầu không khí mỏng .
Một nghiên cứu vào năm 2010 cho rằng, dòng điện do sét gây ra có thể ảnh hưởng đến nhận thức thị giác, với những người quan sát thường cho biết họ nhìn thấy các đĩa phát sáng chuyển động.
Mặc dù điều này chắc chắn có thể giải thích tại sao quả cầu sét thường được nhìn thấy nhiều nhất trong cơn giông bão hoặc sau khi sét đánh, nó không giải thích các báo cáo trong đó nhiều nhân chứng mô tả các chi tiết giống nhau hoặc khi quả cầu sét gây ra thiệt hại vật chất cho môi trường xung quanh khi phát nổ.
Có rất nhiều giả thuyết cố gắng giải mã bản chất của quả cầu sét. Một trong những nghiên cứu quan trọng hơn được thực hiện bởi nhà nghiên cứu người Nga Pyotr Kapitsa , người đã đề xuất rằng sét quả cầu là do sóng đứng của bức xạ điện từ , mặc dù lý thuyết này đã bị các nhà khoa học khác hoài nghi.
Các đề xuất khác về định nghĩa cơ bản của quả cầu sét có phạm vi từ bức xạ vi sóng bị mắc kẹt trong plasma đến các viên pin nano hình thành từ sol khí vật rất nhỏ. Một trong những trường hợp hấp dẫn nhất của nghiên cứu về quả cầu sét xảy ra khi nó được coi là một loại vũ khí.
Vào những năm 1960, chính phủ Mỹ đã nghiên cứu khả năng khai thác năng lượng của quả cầu sét để phát triển vũ khí plasma. Vào đầu những năm 2000, Cơ quan Phòng thủ Tên lửa đã tài trợ cho việc phát triển một loại vũ khí sấm sét có khả năng vô hiệu hóa các thiết bị điện tử và tên lửa. Tuy nhiên, vào năm 2020, loại vũ khí như vậy không tồn tại.
Các nhà khoa học đã tìm ra lời giải thích khả thi cho nhiều điều trong số đó: một số người tin rằng đèn Min Min chỉ là ảo ảnh ánh sáng nhân tạo được chiếu qua một khoảng cách xa, trong khi những tia sáng sớm chủ yếu được cho là do phản ứng hóa học từ sự phân hủy hữu cơ trong đầm lầy .
Quả cầu sét bí ẩn là một hiện tượng khác đã thu hút sự chú ý của các nhà khoa học, nhưng, không giống như will-o'-the-wisp, nó hầu như không có lời giải thích rõ ràng về sự tồn tại của nó. Trong khi có nhiều lý thuyết cố gắng giải thích sự hình thành của nó, một số người cho rằng hiện tượng này không hơn gì một ảo giác và do đó là sản phẩm của trí tưởng tượng hoạt động quá mức của những người quan sát nó.
https://tienphong.vn/thuc-hu-qua-cau-set-ruc-lua-sat-hai-nhieu-nguoi-o-anh-post1432183.tpo
Theo Hà Thu (TPO/Live Science, Sciene Alert)
