Thương mại Mỹ-Trung: Viễn cảnh 'luật rừng'

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News
Với tư cách là ngòi nổ của một cuộc chiến thương mại toàn diện, Tổng thống Mỹ Donald Trump dường như đang có những toan tính nhắm đến không chỉ cục diện thương mại hai chiều Mỹ-Trung.
Cuối tháng 5 vừa qua, Mỹ tuyên bố nâng thuế nhập khẩu lên mức 25% đối với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Trung Quốc (TQ) với tổng giá trị lên tới 50 tỉ USD, đánh dấu rạn nứt không thể hàn gắn qua hai kỳ đàm phán song phương.
 Tổng thống Trump đang đẩy quan hệ Mỹ-Trung vào cuộc chiến lớn. Ảnh: AFP
Tổng thống Trump đang đẩy quan hệ Mỹ-Trung vào cuộc chiến lớn. Ảnh: AFP
Tấn công “Made in China 2025”
Lời cảnh báo trên chính thức có hiệu lực vào ngày 16-6, vài ngày sau khi thượng đỉnh Mỹ-Triều kết thúc. Vào thời điểm đó, đây vẫn là diễn biến gây bất ngờ cho giới quan sát vốn kỳ vọng việc áp thuế sẽ không diễn ra. Những lời đe dọa vẫn được cho là mang dấu ấn cá nhân của riêng ông Trump và TQ được cho đã thành công trong việc tháo ngòi nổ chiến tranh thương mại với chính quyền Trump, cụ thể là việc thu hồi những lệnh cấm có vai trò sống còn với ZTE - tập đoàn sản xuất thiết bị viễn thông đình đám thế giới của TQ.
Việc phát động chiến tranh thương mại vào thời điểm đó cho thấy ông Trump nhận định rằng vấn đề Triều Tiên có thể được giải quyết mà không cần đến can thiệp của TQ và do đó Washington có thể công khai không khoan nhượng Bắc Kinh.
Nhưng đây chắc chắn không phải là nguyên do chính lẫn duy nhất. Chỉ ba ngày sau khi mức thuế trừng phạt TQ được áp dụng, một lời đe dọa mới đã được ông Trump đưa ra, lần này hứa hẹn một viễn cảnh chiến tranh thương mại toàn diện. Mức thuế nhập khẩu lên hàng TQ sẽ được nâng thêm 10 điểm phần trăm, ảnh hưởng lên tới tổng lượng hàng hóa trị giá 200 tỉ USD. Cảnh báo này được đưa ra kèm lời răn đe áp dụng thực tế nếu TQ không gỡ bỏ các biện pháp trả đũa, đồng thời chấm dứt ngay các hoạt động được cho là vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Mục tiêu chính yếu của Mỹ vẫn là chương trình “Made in China 2025”, trong đó TQ thực hiện bảo hộ triệt để, cũng như dung túng cho các hành vi ăn cắp bí mật công nghệ thực hiện bởi doanh nghiệp trong nước. Trong khi đó, việc giảm thâm hụt thương mại với TQ, dù được nhắc đến rộng rãi, chỉ là mục tiêu thứ yếu với Mỹ. Đến nay TQ vẫn chưa nhượng bộ trong tham vọng trở thành cường quốc công nghệ thật sự, không chỉ sản xuất hiệu quả mà còn tự chủ hoàn toàn về sáng tạo công nghệ.
Phá bỏ trật tự WTO
Nhìn nhận về mục tiêu của Mỹ như trên sẽ hợp lý hơn nếu ông Trump không cùng lúc gây hấn chiến tranh thương mại với nhiều nền kinh tế khác, trong đó đa phần là các đồng minh lâu năm của Mỹ. Ngay từ cuối tháng 5 vừa qua, mức thuế mới lên mặt hàng nhôm và thép vào Mỹ đã được áp dụng lên EU, Mexico và Canada.
Các tường thuật của Business Insider cho biết ngay vào ngày mức thuế nhôm thép mới có hiệu lực, EU đã ngồi lại với Mỹ để thảo luận cách đối phó với các điều kiện chuyển giao công nghệ bất công tại TQ. Châu Âu, Mỹ và Nhật Bản cũng được cho biết là đã thiết lập kênh đối thoại ba bên với tên gọi “Sân chơi bình đẳng toàn cầu” nhằm đối phó với TQ và các vấn đề tồn tại của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).
Business Insider dẫn lời Lee-Makiyama, Giám đốc Trung tâm Kinh tế chính trị quốc tế châu Âu (ECIPE), cho rằng câu chuyện nhôm thép giữa Mỹ và châu Âu chỉ đáng giá vài tỉ USD, trong khi cả hai đều có mối quan tâm chung là vấn đề lên đến hàng trăm tỉ USD mang tên TQ. Cũng theo Lee-Makiyama, chiến tranh thương mại đối với chính quyền Trump, cũng như Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) dưới thời cựu Tổng thống Barack Obama, là những cách tiếp cận khác nhau cùng đối với vấn đề TQ. Lee-Makiyama tỏ ra có lý khi các tường thuật khác cho thấy ông Trump còn có những dự tính táo bạo hơn. Chẳng hạn, ông Trump đã nhắc nhiều về việc rút Mỹ ra khỏi WTO.
Các thông tin này phần nào lý giải logic chiến tranh thương mại của ông Trump: Mỹ sẵn sàng áp thuế trừng phạt TQ và leo thang toàn diện để ép TQ trả đũa mà không sử dụng các biện pháp giải quyết tranh chấp theo luật WTO. Về cơ bản, một tình thế như vậy gần như đánh dấu việc hai nền kinh tế lớn nhất thế giới hoàn toàn rút chân khỏi WTO và áp dụng “luật rừng” đối đầu nhau.
Còn tương đối sớm để đánh giá hậu quả mà một bối cảnh hiện nay thực sự mang lại. Dù vậy, có thể đoán rằng khả năng hai nền kinh tế lớn nhất thế giới cùng gạt bỏ trật tự thương mại thiết lập dưới WTO sẽ đem đến một giai đoạn khủng hoảng thực sự với kinh tế thế giới: Một hiệu ứng domino trong đó các nền kinh tế khác phải tự bảo vệ mình bằng cách dựng rào cản thương mại rất có thể sẽ là phát súng khơi mào cho một chu kỳ suy thoái toàn cầu kế tiếp.
Nguyễn Vũ Nhật Anh (PLO)
__________________________
(*) Tác giả Nguyễn Vũ Nhật Anh là biên tập viên cao cấp tạp chí NOVAsia, ĐH Yonsei (Hàn Quốc), nghiên cứu viên cộng tác Trung tâm Nghiên cứu quốc tế (SCIS)

Có thể bạn quan tâm

Nga cho chưa đúng thời điểm để ngừng bắn ở Ucraine

Nga cho chưa đúng thời điểm để ngừng bắn ở Ucraine

(GLO)-"Hôm nay là khoảnh khắc đặc biệt, duy nhất sẽ không bao giờ xảy ra. Cả trong lịch sử Nga, Belarus và Ukraine, cũng như trong lịch sử thế giới, đặc biệt là châu Âu. Câu hỏi duy nhất là phải làm gì. Tất cả các bạn đều hiểu và biết rằng chỉ có một cách thức – đó là đàm phán. Đàm phán không có điều kiện tiên quyết", ông Lukashenko nói trong bài phát biểu trước người dân Belarus và các nhà lập pháp hôm 31/3.
Cựu tổng thống Trump bị truy tố

Cựu tổng thống Trump bị truy tố

(GLO)-Theo CNN đưa tin ngày 30/3, ông Trump sẽ trở thành cựu Tổng thống đầu tiên của nước Mỹ bị truy tố hình sự. Diễn biến này có thể tác động đáng kể đến chiến dịch tái tranh cử năm 2024 của ông Trump, trùng với thời điểm xét xử vụ án.
Vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga sẽ chuyển đến Belarus

Vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga sẽ chuyển đến Belarus

(GLO)-Mới đây, đài RT dẫn lời ông Putin cho biết vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga có thể được đưa đến Belarus sớm nhất vào mùa hè năm nay, đánh dấu lần đầu tiên từ thập niên 1990 vũ khí này được triển khai ngoài lãnh thổ Nga. Vũ khí đưa đến Belarus nhưng sẽ do lực lượng Nga quản lý.
Lần đầu sau 19 năm, dân số Bắc Kinh giảm xuống

Lần đầu sau 19 năm, dân số Bắc Kinh giảm xuống

(GLO)-CNN hôm 23/3 dẫn số liệu thống kê từ chính quyền Bắc Kinh cho hay, từ năm 2021 – 2022, dân số thành phố đã giảm từ 21,88 triệu người xuống 21,84 triệu người. Đây là lần đầu tiên trong vòng 19 năm trở lại đây, Bắc Kinh ghi nhận tình trạng dân số giảm.
Khổng lồ: cần 411 tỷ USD để tái thiết Ucraine

Khổng lồ: cần 411 tỷ USD để tái thiết Ucraine

(GLO)-Theo Ngân hàng Thế giới (WB) mới đây, nhu cầu để Ukraine tái thiết và phục hồi đã tăng lên tới 411 tỷ USD, chỉ sau một năm Nga tấn công nước này. Khoản kinh phí khổng lồ nêu trên thể hiện tại cáo cáo được thực hiện bởi Kiev, Ngân hàng Thế giới, Ủy ban châu Âu và Liên hợp quốc.
Mỹ không coi quan hệ Nga- Trung là liên minh

Mỹ không coi quan hệ Nga- Trung là liên minh

(GLO)-Phát biểu tại cuộc họp báo ngày 21/3, người phát ngôn phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ John Kirby nói: “Chúng ta đã thấy cách mà hai quốc gia này phát triển mối quan hệ gắn bó như thế nào trong nhiều năm qua”.
Nếu trái đất nóng lên 1,8 độ C, tính mạng con người bị đe dọa vào năm 2100

Nếu trái đất nóng lên 1,8 độ C, tính mạng con người bị đe dọa vào năm 2100

(GLO)-Báo cáo được Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu của Liên Hiệp Quốc (IPCC) công bố hôm 20/ 3 ‐ chắt lọc từ 10.000 trang báo cáo của hơn 1.000 nhà khoa học - cho thấy thế giới có khả năng đã bỏ lỡ mục tiêu khí hậu là hạn chế sự nóng lên ở mức 1,5⁰C so với nhiệt độ thời tiền công nghiệp.