Trước vô vàn đồ chơi hiện đại, những cây đèn trung thu cổ truyền tưởng như đã vắng bóng thì ở thôn Đàn Viên, xã Cao Viên (huyện Thanh Oai – Hà Nội) vẫn còn ông Nguyễn Văn Quyền (82 tuổi) là một trong những người hiếm hoi còn nhớ các bí quyết để làm nên một chiếc đèn kéo quân truyền thống.
Tối đến những chiếc đèn kéo quân thắp sáng góc sân nhà ông Nguyễn Văn Quyền.
Tả Thanh Oai xưa vốn là vùng đất ven kinh kỳ, nơi lưu truyền câu chuyện dân gian: Xưa có một chàng trai nghèo tên là Lục Thức thường xuyên đi làm ăn xa nên mới chế ra cây đèn kéo quân để ở nhà cho mẹ vui. Từ khi có cây đèn kéo quân, trẻ em trong vùng đến chơi với mẹ Lục Thức rất đông.
Một ngày vua đi kinh lý qua vùng này thấy trẻ con hào hứng với cây đèn kéo quân và được nghe câu chuyện mới ban lệnh rằng: Đêm rằm tháng 8 (âm lịch) sẽ là ngày Tết của trẻ con để tưởng nhớ tấm lòng hiếu thảo của Lục Thức. Cũng từ đó, trẻ em vùng ven kinh kỳ Thăng Long xưa mới có bài đồng dao rằng: “Khen ai khéo xếp í a cây đèn kéo quân/Voi giấy ngựa giấy chạy vòng quanh/Nào xe, nào pháo, nào quân tướng/ Í a tít mù lòng vòng quanh”.
Theo ông Quyền cho biết, chiếc đèn kéo quân ở làng Đàn Viên có hình sáu cạnh vì dân gian lấy họ Lục của nhân vật Lục Thức để tưởng nhớ về ông. Ngoài ra, người dân ở vùng Tả Thanh Oai còn có ý niệm rằng, lục giác (6 cạnh) tượng trưng cho đạo hiếu con cái phải thờ, phải kính trọng 6 người trong cuộc đời là bố mẹ đẻ, bố mẹ vợ (hoặc chồng) và bố mẹ nuôi.
Từ câu chuyện dân gian này, việc làm đèn kéo quân được lưu truyền như một món quà cha mẹ làm cho con cái mỗi khi Tết trong thu về. Ông Quyền làm đèn kéo quân không phải vì lợi nhuận mà mong muốn lưu giữ lại một truyền thống tốt đẹp về đạo hiếu mà cha ông đã truyền dạy.
Tối đến, sân nhà ông Quyền lại vui như ngày hội đêm rằm bởi lũ trẻ trong làng Đàn Viên lại kéo đến chơi đèn. Những chiếc đèn kéo quân không chỉ mang đến một thứ ánh sáng chuyển động bắt mắt mà khi chơi, trẻ con còn được học một bài học sâu sắc về lòng hiếu thảo.
Theo ông Quyền, những chiếc đèn kéo quân ở thôn Đàn Viên có 6 cạnh, vì người vùng Tả Thanh Oai có ý niệm rằng, 6 cạnh tượng trưng cho 6 người trong cuộc đời con cái phải thờ.
Công đoạn dán giấy cho đèn kéo quân.
Để làm quân chạy, ông Quyền thường dạy đám trẻ trong xóm cắt dán hình tượng tranh Đông Hồ và những sinh hoạt thường ngày vùng quê đồng bằng Bắc Bộ.
Trang trí đường viền quanh 6 cạnh của đèn kéo quân.
Những hình tượng dân gian chạy trong chiếc đèn kéo quân phát thứ ánh sáng huyền ảo.
Để đèn kéo quân có thể quay được thì cần có trục ở giữa, gọi là trục tung. Sở dĩ đèn chuyển động được là khi ta thắp nến tạo thành dòng không khí đối lưu thổi lên trên tạo nên khí động lực và cánh quạt sẽ chuyển động.
Những chiếc đèn kéo quân mang đến một thứ ánh sáng chuyển động bắt mắt.
(GLO)- Từ trước đến nay, địa danh Pleiku được cho là xuất phát từ Plơi Aku trong tiếng Jrai. Plơi (Plei) là làng, Aku (Ku) là cái đuôi. Plơi Aku là làng đuôi, sau đó biến đổi thành Pleiku. Dân gian có 2 truyền thuyết về địa danh Pleiku.
Để hiểu rõ hơn về loại trang phục độc đáo này, chúng tôi tìm đến nhà nghệ nhân ưu tú Y Der (61 tuổi, ở thôn Kon Sơ Tiu, xã Ngọk Réo, huyện Đăk Hà, Kon Tum)-một trong số ít những người ở xã Ngọk Réo còn biết làm trang phục từ vỏ cây.
Bảo tàng Điêu khắc Chăm tại thành phố Đà Nẵng đang lưu giữ, trưng bày 9 Bảo vật Quốc gia, trong đó có 3 hiện vật vừa được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia trong năm 2024.
(GLO)- Tối 7-3, UBND xã Chư Á (TP. Pleiku, tỉnh Gia Lai) phối hợp với Hội Liên hiệp phụ nữ xã, Đoàn thanh niên xã tổ chức đêm hội cồng chiêng, ra mắt câu lạc bộ “Cồng chiêng, nhạc cụ truyền thống dân tộc nữ làng Chuêt Ngol”.
(GLO)- Sáng 29-2, tại làng Mông (xã Ya Hội), UBND huyện Đak Pơ tổ chức phục dựng lễ hội Gầu Tào (lễ hội mùa xuân) của cộng đồng dân tộc Mông trên địa bàn.
Không chỉ tìm thấy nhiều tượng rồng, trong quá trình khai quật khảo cổ học tại di sản thế giới Thành nhà Hồ (Thanh Hóa), nhiều hiện vật hình rồng đã được tìm thấy quanh thành cổ 600 năm này
(GLO)- Ngày 21-2, Bộ trưởng Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã ký Quyết định số 374/QĐ-BVHTTDL về việc công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
(GLO)- Bằng sự khéo léo, tài hoa của mình, những người đàn ông ở xã Ia Băng (huyện Chư Prông, tỉnh Gia Lai) đã tạo nên những chiếc gùi bền, đẹp phục vụ nhu cầu sinh hoạt thường ngày và dành tặng cho người thân quý.
(GLO)- Kiểu nhà sàn mái tranh vách tre phổ biến trước đây của người Jrai ở huyện Phú Thiện (tỉnh Gia Lai) dần vắng bóng. Những ngôi nhà còn sót lại đã tạo nên nét văn hóa riêng, độc đáo trong kiến trúc nhà ở của người dân bản địa nơi đây.
Không chỉ cầu mong cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tốt tươi, Lễ hội Tịch điền Đọi Sơn được tổ chức nhằm khơi dậy tình cảm gắn bó, tình yêu lao động của người dân với mảnh đất quê hương.
(GLO)- Kết nối những giá trị vượt thời gian của thổ cẩm Tây Nguyên vào thời trang, nhà thiết kế (NTK) Minh Hạnh đã khiến thổ cẩm thăng hoa trên các sàn diễn trong nước và quốc tế hàng thập kỷ qua.