(GLO)- Không thể thống kê hết có bao nhiêu diện tích rừng ở Tây Nguyên đã bị phá đi để trồng mì. Chỉ riêng tại Vườn Quốc gia Chư Mom Ray và Khu Bảo tồn Thiên nhiên Ngọc Linh (tỉnh Kon Tum), tình trạng phá rừng trồng mì đang là vấn đề đáng báo động.
Vào vườn quốc gia trồng mì
Năm 2013, Kon Tum quy hoạch diện tích trồng mì cho tỉnh này là 28.000 ha, thế nhưng đã lên đến 34.000 ha. Chỉ trong 4 tháng đầu năm 2014, nông dân Kon Tum đã trồng được 29.000 ha mì và con số này chắc chắn chưa dừng lại ở đây trong năm nay.
 |
| Ảnh: Trần Đăng Lâm |
Ông Phạm Đăng Thảo-Trưởng phòng Kế hoạch Nhà máy Chế biến Tinh bột sắn Phương Hoa (huyện Đak Glei-Kon Tum), cho biết: “Nhà máy có công suất 25.000 tấn/năm. Vùng nguyên liệu của nhà máy là huyện Ngọc Hồi (4.300 ha) và huyện Đak Glei (3.300 ha). Nhà máy hoạt động mỗi năm 6 tháng (từ tháng 10 năm nay đến tháng 4 năm sau). Mấy năm gần đây, Nhà máy mua mì của nông dân với giá 2.050 đồng/kg (giá cam kết thấp nhất là 1.900 đồng/kg). Doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, trợ cước tính theo cây số, cho vay vốn đầu tư, tạo việc làm cho bà con…”. Giá cả ổn định, thêm vào đó là sự “ưu ái” nhiều mặt của doanh nghiệp nên nông dân sẵn sàng chuyển đổi-thậm chí là phá rừng để lấy đất trồng mì.
Xã Đak Rơ Wa (xã ngoại thành thuộc TP. Kon Tum) có tổng diện tích tự nhiên khoảng 2.000 ha, trong đó diện tích trồng mì là 400 ha. Nhiều năm trở lại đây, cây mì thực sự đã đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân nơi đây với thu nhập bình quân 20 triệu đồng/ha, do vậy mà nông dân sẵn sàng phá rừng để lấy đất trồng mì. Ông Phan Thanh Nam-Bí thư kiêm Chủ tịch UBND xã Đak Rơ Wa, cho biết: Mặc dù mì là loại cây giúp dân thoát nghèo, nhưng việc phá rừng trồng mì tự phát đã phá vỡ quy hoạch phát triển chung của ngành nông-lâm nghiệp, gây thất thoát tài nguyên rừng, khiến đất đai bạc màu, cằn cỗi.
Tại các xã Sa Nhơn, Sa Sơn, Mo Rai (huyện Sa Thầy)-nơi có vùng đệm của Vườn Quốc gia Chư Mom Ray, tình trạng người dân phá rừng lấy đất trồng mì là đáng báo động. Chỉ tính riêng vài năm trở lại đây, hàng trăm ha rừng đã bị phá, thay vào đó là bạt ngàn những rẫy mì mới mọc lên. Chị Y Tuyn (xã Sa Sơn), cho biết: “Ở đây, trồng lúa thì năng suất thấp, thường xuyên bị nước lũ cuốn trôi, trồng những loại cây khác thì không có tiền đầu tư, vậy nên không trồng mì thì không biết trồng cây gì để nhanh có tiền”.
Vườn Quốc gia Chư Mom Ray với sự đa dạng sinh học cao, nhiều loài động-thực vật có giá trị, là di sản của Đông Nam Á… Tuy nhiên, nguồn lợi trước mắt mà cây mì mang lại đã khiến bà con nơi đây không ngần ngại để vào Vườn Quốc gia phá rừng trồng mì. Nhiều diện tích vùng đệm của Vườn Quốc gia đã nhanh chóng biến thành rẫy mì. Ngay sát Trạm Kiểm lâm Ba Gok là rẫy mì của bà con, mì kéo dài, ăn sâu vào tận vùng lõi của Vườn Quốc gia Chư Mom Ray. Ông Mai Nhật Văn-Phó Giám đốc Trung tâm Cứu hộ-Bảo tồn Sinh vật của Vườn Quốc gia Chư Mom Ray, than thở: “Việc người dân phá rừng, lấn rừng để lấy đất trồng mì luôn là nỗi lo lớn của chúng tôi. Mặc dù Vườn Quốc gia và chính quyền địa phương đã rốt ráo vào cuộc xử lý, tuy nhiên tình trạng trên vẫn khó thay đổi khi mà cây mì luôn là nguồn thu không nhỏ của người dân nơi đây”.
Dọc đường Hồ Chí Minh đoạn đi qua tỉnh Kon Tum, mì chen nhau mọc lên ngút ngàn hai bên đường. Bây giờ đang bước vào mùa mưa nên bà con tranh thủ xuống giống. Nơi đây, mì mọc từ thung xa đến lũng gần, từ các khe suối men theo sườn đồi, ngút ngàn là mì...
Không chỉ Vườn Quốc gia Chư Mom Ray bị phá để trồng mì mà Khu Bảo tồn Thiên nhiên Ngọc Linh (nằm trên địa bàn huyện Đak Glei) cũng đang bị đe dọa nghiêm trọng. Tại đây, người dân không hề nương tay khi lén lút vào phát rừng, lấy đất để trồng mì. Ông Trần Hữu Thao-chuyên viên Phòng Khoa học và Hợp tác Quốc tế (thuộc Khu Bảo tồn Thiên nhiên Ngọc Linh), cho biết: “Do diện tích đất nông nghiệp ít, nhu cầu đời sống của nhân dân ngày càng cao, trong khi cây mì thích hợp với vùng đất này, lại đem đến thu nhập nhanh nên người dân sẵn sàng phá rừng trái phép để trồng mì, đỉnh điểm là năm 2010. Hàng chục vụ phá rừng lấy đất trồng mì đã được đưa ra khởi tố hình sự nhưng xem ra vẫn không ăn thua”.
Người dân bất chấp pháp luật
Ông Trần Việt Cường-Phó Trưởng phòng Hành chính-Kế hoạch (Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Kon Tum), cho biết: “Cây mì gần như là cây công nghiệp truyền thống của bà con, tạo ra giá trị sản phẩm cho thu nhập ổn định nên việc kìm hãm sự phát triển diện tích mì vượt quy hoạch là rất khó”.
 |
| Ảnh: Trần Đăng Lâm |
Phải chăng, sức hút từ việc kiếm tiền dễ và nhanh hơn các loại cây trồng khác đã khiến người dân bất chấp pháp luật, lén lút phá rừng để lấy đất trồng mì?
Về công tác bảo tồn rừng trước nguy cơ bị cây mì xâm lấn, ông Thao cho biết thêm: Hiện Khu Bảo tồn có 5 trạm kiểm lâm địa bàn và 1 tổ kiểm lâm cơ động, có nhiệm vụ phát hiện và ngăn chặn kịp thời các vụ xâm lấn rừng trái phép diễn ra trên địa bàn. Tuy nhiên việc người dân phá rừng trong Khu Bảo tồn, lấy đất trồng mì vẫn là thách đố lớn với Khu Bảo tồn và chính quyền địa phương nơi đây.
Còn ông Nguyễn Văn Hải-Hạt trưởng Hạt Kiểm lâm huyện Đak Glei, cho biết: “Do có sự tăng cường trong công tác quản lý-bảo vệ rừng với nhiều biện pháp như tuyên truyền qua hệ thống truyền thanh, xe lưu động, họp dân phổ biến chính sách pháp luật trong công tác quản lý-bảo vệ rừng nên các vụ vi phạm có giảm dần. Tuy nhiên mấy năm gần đây, việc người dân lén lút phá rừng lấy đất trồng mì đang trở nên khó quản lý, gây ảnh hưởng không nhỏ đến diện tích rừng tự nhiên-mặc dù huyện đã có chủ trương thành lập nhiều chốt trạm bảo vệ rừng trực 24/24 giờ vào mùa phát nương làm rẫy”.
Xem ra, việc “nở rộ” diện tích trồng mì, đe dọa nghiêm trọng đến tài nguyên rừng đang là vấn nạn của tỉnh Kon Tum nói riêng, và các tỉnh Tây Nguyên, nói chung.
Trần Đăng Lâm
