Thơm nồng rượu ngô men lá

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Như một cách đem theo quê hương, những người Tày ở huyện Trùng Khánh (Cao Bằng) dù đã vào huyện Phú Thiện lập nghiệp bao năm nay nhưng trong nhà vẫn không thể nào thiếu được loại rượu ngô men lá-một thức uống “đặc sản” trong các lễ hội truyền thống, lễ cưới hỏi và những ngày đầu Xuân. Những giọt rượu mang hương vị đặc trưng của núi rừng Đông Bắc, cay nồng, nóng ấm và chất chứa cả những tâm tình đã khiến ai từng được thưởng thức khó có thể quên.
 

  Chuẩn bị vật liệu để làm rượu ngô men lá.           Ảnh: T.B
Chuẩn bị vật liệu để làm rượu ngô men lá. Ảnh: T.B

Theo lời giới thiệu của một cán bộ Phòng Văn hóa-Thông tin huyện Phú Thiện, chúng tôi tìm đến nhà bà Nông Thị Tiệm (sinh năm 1962, hiện đang sống tại tổ dân phố 5, thị trấn Phú Thiện) là người nấu rượu ngô men lá có tiếng ở vùng đất này. Những ngày cuối năm, mặc dù khá bận rộn với công việc buôn bán nhưng bà Nông Thị Tiệm vẫn dành thời gian nấu rượu ngô men lá để chuẩn bị đón Tết đang cận kề. “Chẳng biết tự bao giờ, rượu ngô men lá đã trở thành một “đặc sản” không thể thiếu của người Tày Cao Bằng. Tôi chỉ nghe bố mẹ kể lại rằng, thời trước, lúc người Tày còn khổ, cây ngô là thứ lương thực chính của đồng bào các dân tộc nơi đây. Phần nữa, người Tày chủ yếu sinh sống ở vùng núi cao, quanh năm mây  mù bao phủ nên lạnh lắm, rượu ngô men lá trở thành thức uống làm ấm người để đi rẫy, đi nương. Khi còn nhỏ, tôi thường cùng mẹ đi hái lá rừng, ngồi xem mẹ làm men nấu rượu nên cũng tập tành học theo rồi biết nấu từ năm 20 tuổi. Mà hình như bất cứ một người con gái Tày nào cũng biết nấu thứ rượu ngon này để cho cha, cho chồng và tiếp đãi khách quý. Vào lập nghiệp ở Gia Lai từ năm 1992, tôi vẫn nấu loại rượu này cho đến bây giờ như một cách để lưu giữ chút hương vị của quê hương”-bà Tiệm tâm sự.

Để chưng cất được một hũ rượu ngô thơm nồng để dùng trong các ngày lễ, Tết đòi hỏi một quá trình chuẩn bị rất công phu. Theo chia sẻ của bà Tiệm thì rượu ngô của người Tày có nét khác biệt so với các loại rượu khác-đó là nguyên liệu men làm bằng lá cây rừng. Thứ men này được tinh chế từ 10 đến 12 loài cây mọc ở ven suối hoặc trên vách núi đá gồm: riềng nếp, kinh giới, nhân trần, thảo quả, quế, lá quế, quả đại hồi… Ở vùng núi Phú Thiện, chỉ có 2-3 loại lá nằm trong danh sách này, nên bà Tiệm thường phải nhờ người thân gửi lá rừng từ ngoài Bắc vào. Các lá cây sau khi thu hái về sẽ được đem rửa sạch, phơi khô. Sau khi đã khô, sẽ đem băm nhỏ rồi trộn với bột gạo tẻ theo công thức, tỷ lệ phù hợp rồi vo thành từng bánh men. Từng bánh men được nắm thật chặt, tròn, sau đó sẽ được đặt trên vỏ trấu, bên trên phủ một chiếc chăn mỏng, thường thì men phải ủ ít nhất là 7 ngày. Khi nào bánh men được bao quanh bằng một lớp có màu trắng, có mùi thơm là lúc đó men đã dùng được; men càng trắng, càng phồng thì càng tốt.  

Quan trọng không kém trong khâu quyết định vị thơm ngọt của rượu chính là việc chọn ngô. Ngô được chọn rất kỹ lưỡng, ngon nhất là ngô nếp, hạt đều, chắc hạt, không bị mối mọt. Ngô được xay nhỏ (không được quá mịn) đem rang vàng đến khi có mùi thơm. Sau đó cho lên bếp lửa “bung” cho chín, đem trải ra mẹt, chờ đến khi thật nguội thì trộn đều với men lá. Cứ 10 kg ngô thì trộn với 5-6 bánh men, nếu cho quá nhiều hoặc quá ít thì khi nấu rượu sẽ không được ngon. Ngô được cho vào chum, vại rồi đậy kín để khoảng 5-7 ngày, khi thấy có mùi thơm và rỏ nhiều nước chính là lúc có thể đem đi nấu thành rượu. Khâu chưng cất cũng là một nghệ thuật, đòi hỏi người nấu phải cẩn thận, tỉ mỉ, tùy lúc mà canh lửa to, nhỏ cho phù hợp, thời gian để cất xong một mẻ rượu từ 4 đến 5 giờ đồng hồ. Đặc biệt, trong tất cả quá trình làm nên rượu ngô men lá, tuyệt đối không để cho muối rơi vào vì sẽ làm cho rượu bị chua. Rượu ngon phải có mùi đặc trưng của men lá, màu đục mờ của nếp.

Các bước để làm ra một hũ rượu ngô men lá khá kỳ công, nó không chỉ mang giá trị truyền thống đặc trưng của dân tộc mà còn là tâm huyết của người làm. Cũng chính vì là loại rượu đặc trưng, gợi nhớ đến quê hương nên mỗi khi nấu rượu, cả gia đình lại ngồi quây quần bên nhau, rôm rả kể những câu chuyện lên rừng lấy lá, chuyện về quê hương, làng bản.

 Thủy Bình

Có thể bạn quan tâm

Ayun Pa: Xứng tầm khu kinh tế động lực vùng Đông Nam

Ayun Pa: Xứng tầm khu kinh tế động lực vùng Đông Nam

(GLO)- Phát huy lợi thế là trung tâm vùng kinh tế phía Đông Nam tỉnh, sau hơn 11 năm thành lập, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ, sự quyết tâm của chính quyền và sự đồng lòng của người dân, thị xã Ayun Pa đã từng bước khai thác tiềm năng và nội lực, đạt nhiều thành tựu quan trọng.
Ia Grai: Hướng đến phát triển bền vững, toàn diện

Ia Grai: Hướng đến phát triển bền vững, toàn diện

(GLO)- Năm 2018, thời tiết diễn biến phức tạp, giá cả các mặt hàng nông sản giảm đã ảnh hưởng đến sản xuất và đời sống nhân dân trên địa bàn huyện Ia Grai. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của Huyện ủy, sự giám sát của HĐND huyện, sự điều hành của UBND huyện, kinh tế-xã hội huyện vẫn tiếp tục chuyển biến tích cực và đạt được những kết quả tích cực.
Kông Chro: Vững vàng trên chặng đường mới

Kông Chro: Vững vàng trên chặng đường mới

(GLO)- Sau 30 năm thành lập, huyện Kông Chro đã có sự phát triển mạnh mẽ, đầy hứa hẹn. Bộ mặt đô thị và nông thôn đang đổi mới từng ngày, đời sống nhân dân các dân tộc trong huyện từng bước được cải thiện và nâng cao.
Đak Pơ: Sức bật từ tam nông

Đak Pơ: Sức bật từ tam nông

(GLO)- Sau 15 năm thành lập, kinh tế-xã hội của huyện Đak Pơ có bước phát triển vượt bậc. Đời sống người dân ngày một cải thiện. Có được kết quả này là nhờ các nguồn lực đầu tư của Nhà nước, đặc biệt, Nghị quyết Trung ương 7 (khóa X) về nông nghiệp, nông dân và nông thôn đã tạo động lực giúp vùng đất thuần nông Đak Pơ phát triển mạnh mẽ.
Đất nước của những triệu phú

Đất nước của những triệu phú

(GLO)- Công quốc Monaco nằm ở một eo biển nhỏ phía Nam nước Pháp, bên bờ biển Côte dAzur, nước Pháp bao quanh 3 mặt, mặt còn lại giáp biển Địa Trung Hải. Với diện tích chỉ vỏn vẹn 2,02 km2, Monaco là quốc gia nhỏ thứ 2 thế giới (chỉ sau Vatican), dân số 38.000 người-nằm trong top 10 quốc gia có dân số ít nhất thế giới. Tuy nhỏ về diện tích và ít về dân số nhưng quốc gia này có đến 1/3 dân số là triệu phú và rất nhiều tỷ phú, không có người nghèo, được các tổ chức quốc tế đánh giá là quốc gia có tỷ lệ triệu phú cao nhất thế giới. Do vậy, Monaco được mệnh danh là đất nước của những triệu phú đô la.
Xã luận: Xuân khát vọng

Xã luận: Xuân khát vọng

(GLO)- Chúng ta quyến luyến chia tay năm Mậu Tuất, bước sang Xuân mới Kỷ Hợi 2019. Với Gia Lai, năm Mậu Tuất 2018 ghi dấu ấn đặc biệt trên nhiều lĩnh vực, thể hiện rõ quyết tâm vượt qua khó khăn, thách thức, khát vọng vươn lên chinh phục những tầm cao mới của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong tỉnh.
Những ngày ở Nhật

Những ngày ở Nhật

(GLO)- Trong tâm thức của người Việt hàng thế kỷ nay, Nhật là dân tộc có nhiều điều đáng học. Tư tưởng duy tân từ cụ Phan Chu Trinh và kế tiếp là phong trào Đông Du của Phan Bội Châu in đậm sử sách, ăn sâu tư duy thế hệ chúng tôi. Vì vậy, được đến nước Nhật, tận thấy cuộc sống của người Nhật từ lâu là ước muốn của nhiều người.
Bí thư Tỉnh ủy Dương Văn Trang: Tăng cường đi cơ sở để giúp dân

Bí thư Tỉnh ủy Dương Văn Trang: Tăng cường đi cơ sở để giúp dân

(GLO)- Năm qua, đồng chí Dương Văn Trang-Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đã liên tục đi kiểm tra, thị sát cơ sở, nhất là các địa bàn vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số để nắm tình hình, giúp cấp ủy, chính quyền cơ sở kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ. Qua đó đã tăng cường sức mạnh đoàn kết, đẩy nhanh phát triển kinh tế, ổn định đời sống nhân dân, nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ.
Xuân về trên núi

Xuân về trên núi

(GLO)- Ở xứ cao nguyên này, mưa thì dằng dặc, triền miên, nắng thì hoang hoải, kiệt cùng. Những khoảnh khắc xuân-hạ-thu-đông dường như chỉ đỏng đảnh ghé qua chớp nhoáng trong một thời khắc nào đó, mà nếu hững hờ, sẽ khó lòng mà nhận ra.
Thưởng trà và sống chậm

Thưởng trà và sống chậm

(GLO)- Yêu thích nghệ thuật trà đạo và triết lý Phật giáo, anh Võ Thanh Hưng đã quyết tâm xây dựng một không gian thưởng thức trà đúng chất xưa. Nét xưa ấy thể hiện ngay từ cái tên Hồn Gỗ của quán cho đến cách mà anh ngồi đối ẩm cùng những người trót mê đắm hậu vị ngọt mát của các loại trà Việt.