Đã thành phản xạ, mỗi khi gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thông tin về các đồng chí cán bộ được Đảng phân công ở lại Gia Lai sau Hiệp định Giơ-ne-vơ (1954), tôi thường chạy xuống ông Ngô Thành- nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai hiện ở 07 Nguyễn Du (TP. Pleiku). Đơn giản vì cánh nhà báo chúng tôi coi ông là “pho sử sống”. Hơn nữa, ông là người đặc biệt dễ gần và luôn sẵn sàng giúp đỡ chúng tôi bất kể lúc nào. Cứ như đó là trách nhiệm của ông vậy. Lần này tôi đến gặp ông để tìm hiểu về ông Năm Vinh- Bí thư Tỉnh ủy Gia Lai giai đoạn 1955-1960 và 1967-1969.
Một số đồng chí lãnh đạo chủ chốt qua các thời kỳ của tỉnh Gia Lai tham dự cuộc tọa đàm về lịch sử Đảng bộ tỉnh Gia Lai, ngày 18-2-1995.
Vừa biết ý định của tôi, ông cười thật tươi: “Anh Năm Vinh là người xe duyên cho vợ chồng tôi đấy!”. Thế là một thời đấu tranh gian khổ nhưng rất đỗi hào hùng của tuổi trẻ theo dòng mạch cảm xúc ùa về. Ông kể: Tôi biết anh Năm Vinh (tên thật là Võ Trung Thành, còn có bí danh khác là Lê Tâm, Lê Trung, Bă Mônh) từ năm 1952. Mặc dù anh ở khu 1 (Kbang) còn tôi hoạt động ở khu 5 (Đức Cơ), chỉ thỉnh thoảng về họp hoặc anh lên dinh điền công tác mới gặp nhưng chúng tôi rất hiểu nhau. Trong số cán bộ ở lại, anh là người có học, là cán bộ lãnh đạo, nhưng tác phong rất giản dị, rất quần chúng. Thời gian làm bí thư, anh có nhiều sáng kiến trong chỉ đạo, rất nhạy bén và quyết đoán. Lúc thì anh đề xuất tổ chức học văn hóa cho thanh niên (ở trong căn cứ phần lớn anh em chưa biết chữ) vừa tập hợp thanh niên, vừa tạo cơ sở, tạo “vốn” cho phong trào. Khi lại đề xuất ra tờ nội san Vững Tiến, sau này là báo Thống Nhất bằng 3 thứ tiếng: Phổ thông, Bahnar (lấy tên là Pơ Ling) và Jrai (lấy tên là Pơ Lia) để phổ biến nội dung, kinh nghiệm công tác, cung cấp thông tin cho cán bộ và cơ sở. Anh còn tự soạn tài liệu “Thương dân yêu nước đứng lên làm cách mạng”- một tài liệu học tập cho dân và cán bộ cơ sở rất tốt. Anh là người rất chú trọng đến việc xây dựng, phát triển lực lượng cốt cán bám rễ sâu trong quần chúng, phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ người địa phương. Nhiều huyện phía tây năm 1957 mới bắt đầu phát triển đảng viên tại chỗ, nhưng chỉ sau 3 năm đã thành lập đảng bộ hoặc chi bộ ở xã, tổ đảng hay đảng viên ở làng. Ngoài tổ chức đảng, các đoàn thể quần chúng như Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, còn thành lập các tổ chức khác như tổ vòng đổi công, tổ văn nghệ, tổ săn bắn… để tập hợp quần chúng, làm vỏ bọc cho các hoạt động cách mạng. Anh nắm rất chắc đường lối, chủ trương và nhạy bén trong chỉ đạo các phong trào đấu tranh của quần chúng như: Đòi địch thực hiện Hiệp định Giơ-ne-vơ, đòi hiệp thương, đòi dân sinh dân chủ; chống địch cướp bóc, chống lấn chiếm đất lập dinh điền, đấu tranh chống “tố cộng”; phát động nhân dân tiến hành đồng khởi, giành quyền làm chủ ở nhiều buôn làng vùng dân tộc, xây dựng vùng căn cứ của tỉnh cả về chính trị, kinh tế, văn hóa và an ninh, tạo nên chỗ dựa cho tỉnh Bình Định và Phú Yên lúc khó khăn và bảo đảm hành lang cho Trung ương từ Bắc vào Nam. Đặc biệt, anh còn đóng góp rất lớn trong việc chỉ đạo thực hiện đường lối chiến tranh nhân dân. Phát động phong trào “Nhân dân làm chủ núi rừng” và toàn dân tham gia đánh địch. Kết hợp chặt chẽ đấu tranh bằng “2 chân 3 mũi giáp công” (đấu tranh chính trị, công tác binh tề vận với đấu tranh vũ trang). Chính đồng chí Võ Chí Công- Bí thư Khu ủy 5 lúc bấy giờ đã nhận xét: Trong khi các tỉnh gặp khó khăn và tổn thất thì Gia Lai, vẫn giữ được thế tấn công địch liên tục. Thành công đó cũng nhờ một phần ở sự chỉ đạo sáng suốt của anh.
Rồi giọng ông chợt lắng xuống: “Anh Năm Vinh là người có công lớn không chỉ với phong trào cách mạng ở Gia Lai mà cả Tây Nguyên. Tôi đã viết bản tóm tắt thành tích hoạt động cách mạng của anh gửi tỉnh đề nghị Trung ương xét phong tặng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân” từ năm 2003 nhưng đến nay chưa thấy hồi âm”.
…Ông Năm Vinh sinh năm 1924 trong một gia đình trung nông lớp dưới ở thôn Thủy Thạch, xã Phổ Cường, huyện Đức Phổ (Quảng Ngãi); biết tiếng Pháp, nói tốt tiếng Jrai, Bahnar; năm 1945 tham gia công tác tại địa phương, làm Bí thư Thanh niên cứu quốc thôn. Kinh qua nhiều chức vụ khác nhau nhưng dù ở cương vị nào, ông cũng luôn dồn hết tâm trí cho công việc, cống hiến hết mình vì sự thành công của cách mạng. Cả cuộc đời hoạt động cách mạng (từ 1945 đến 1979), ông luôn nêu cao tinh thần kiên trung, bất khuất, luôn là tấm gương sáng, là vị chỉ huy công tâm, đầy nhiệt huyết và tinh thần trách nhiệm. Những cống hiến của ông đã được Đảng, Nhà nước ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Kháng chiến hạng nhất, Huân chương Quyết thắng hạng nhất, 3 Huân chương Giải phóng hạng nhất, Huân chương Thành đồng hạng Ba.
Vượt qua những triền cát nóng bỏng dài hàng kilomet trên đảo Ngọc Vừng (Quảng Ninh), thầy Lưu Thế Sơn lặn lội đến tận nhà học trò để vận động gia đình cho các em tới lớp. Đây là công việc gian khổ mà các giáo viên ở đảo xa phải làm để truyền ngọn lửa tri thức.
Giữa đồi Ghềnh Ráng hoang vu, có một người đàn ông tuổi ngoài ngũ tuần, ngày đêm cần mẫn viết thơ Hàn Mặc Tử lên phiến gỗ và giấy bản bằng bút lửa. Ông làm không vì nặng gánh mưu sinh, mà muốn lưu giữ di bản và truyền bá rộng rãi thơ Hàn Mặc Tử đến người yêu thơ trong và ngoài nước. Khát vọng lớn nhất của ông là lưu giữ di bản và truyền bá thơ Hàn Mặc Tử đến thế hệ trẻ Việt Nam và bầu bạn thế giới. Ông là Trương Dzũ Kha - người nghệ sĩ truyền khắc thơ Hàn Mặc Tử quên cả thân mình.
(GLO)- Với mong muốn lưu giữ nét văn hóa Tây Nguyên cho thế hệ sau, anh Nguyễn Văn Hưng (46 tuổi, thôn 6, thị trấn Chư Prông, huyện Chư Prông) đã đến nhiều nơi để sưu tầm hàng chục ngàn hiện vật, cổ vật quý hiếm của hầu hết các dân tộc trên địa bàn Tây Nguyên về lưu giữ và trưng bày tại nhà mình. Việc làm có ý nghĩa này của anh được ngành Văn hóa tỉnh khuyến khích và đánh giá cao.
(GLO)- Cách đây 60 năm (ngày 7-5-1954), Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ đã ghi một dấu son sáng chói trong công cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc ta. Trong khoảng không gian và thời gian này, trong lòng của rất nhiều người con đất Việt, rưng rưng những xúc cảm nuối tiếc khi nhớ đến Đại tướng Võ Nguyên Giáp-vị tướng của nhân dân.
Tự nhận mình là “khùng” khi cứ suốt ngày lọ mọ với giấy, sau 11 năm đeo đuổi giấy như một cái nợ, họa sĩ Phan Hải Bằng, giảng viên Bộ môn Đồ họa, Trường đại học Nghệ thuật (Đại học Huế) đã làm nên những loại giấy và những tác phẩm tranh bằng giấy mộc mạc mà cuốn hút đến ngỡ ngàng...
Trồng nấm ăn đã khó, trồng được nấm linh chi để chữa bệnh hiểm nghèo càng khó hơn. Thế mà, ở Quảng Ngãi có một nông dân duy nhất đã kiên trì học và trồng được loại nấm này. Anh là Lê Giang Phong ở xã Đức Nhuận, Mộ Đức.
Văn hóa truyền thống ở Tây Nguyên nếu không được bảo tồn một cách tích cực thì sẽ mất dần trong đời sống tinh thần của thế hệ trẻ hôm nay và sẽ thay vào đó những thứ văn hóa ngoại lai. Nghệ nhân Y Thim ở Buôn Yă- Đak Lak mở đầu câu chuyện về việc bảo tồn...
“Trên đời này còn nhiều người nghèo khó lắm. Mình may mắn có được cuộc sống khá giả, vì vậy phải quan tâm chia sẻ tới những người nghèo. Giúp người nghèo khó là hạnh phúc của mình”- đó là tâm sự của bà Lâm Thị Liễu- Chủ tiệm vàng Mỹ Oanh (thị xã An Khê, Gia Lai).
Ở Gia Lai có hai người Bahnar nổi tiếng cùng được hai nhà văn quân đội vinh danh ngay từ khi các ông còn sống. Đó là Anh hùng Núp trong Đất nước đứng lên của Nguyên Ngọc và họa sĩ Xu Man trong Cuộc đời nghệ sĩ Xu Man của Trung Trung Đỉnh.
Chúng tôi về làng Đak Giang 2, xã Đông, huyện Kbang để tìm hiểu thực hư câu chuyện già Đinh Yem hiến đất của mình cho 6 đôi trai gái nghèo trong làng cưới nhau làm nhà ở. Những người trong cuộc thì cho rằng “già Yem như ông bụt trong câu chuyện cổ tích thời hiện đại”, người khác lại cho rằng “ông đúng là bị… hâm, bởi thời buổi tấc đất, tấc vàng lại đem cho không người ta”...
Đã gặp và đi với chị không ít lần trong các hoạt động cứu trợ, từ thiện, đã tưởng người phụ nữ nhỏ nhắn này rất đỗi thân quen rồi, ấy thế mà có dịp ngồi lại trò chuyện, tôi lại ngỡ ngàng...
Bằng ý chí lao động phi thường, Nguyễn Đình Khánh - Thôn 3 xã Chư Gu (Krông Pa) đã tạo dựng nên cơ nghiệp trị giá tiền tỉ. Nhưng điều quan trọng hơn là người cán bộ Hội Nông dân này với uy tín của mình đã xốc dậy một phong trào sản xuất giỏi, xây dựng hội vững mạnh…
Nói đến Nghệ sĩ Nhân dân Y Brơm là nói đến một nghệ sĩ sôi nổi nhiệt tình với cách mạng và với văn hóa nghệ thuật. Tính cách đặc biệt đó của ông, dù chỉ gặp một lần cũng khó mà quên.
Đã rất nhiều lần gặp ông Siu Pui (Ama Thương, SN 1931)- nguyên Chủ tịch Ủy ban Quân quản thị xã Cheo Reo (thị xã Ayun Pa ngày nay), xung quanh ông luôn có rất nhiều người trò chuyện nên tôi đành phải “kính nhi viễn chi”.
Bật dây dạo một nét nhạc, nghệ sỹ ưu tú Thảo Giang cầm cây đàn xù xì khoái tra cười rồi hỏi tôi: “Có giống lời người thổ lộ tình cảm không? Nó là cây đàn tán gái đó”. Tôi chưa thể hiểu được lời anh nói. Có lẽ vì tiếng đàn nỉ non, réo rắt như lời thủ thỉ, tâm tình của trai gái lúc mới yêu nhau?
Chị mừng vui khi thấy số lượng chiêng ché tăng nhanh, những phong tục truyền thống tốt đẹp được khơi dậy. Yêu văn hóa của dân tộc mình, chị cũng mong những hủ tục sẽ bớt dần rồi được xóa bỏ vĩnh viễn để mọi người, nhất là những người phụ nữ Jrai, sẽ có một cuộc sống văn minh, tốt đẹp.
