Cộng đồng người Tày-Nùng trên quê hương Anh hùng Núp

Theo dõi Báo Gia Lai trên Google News

(GLO)- Từ chỗ chỉ có 2 dân tộc tại chỗ là Bahnar và Jrai, kết quả điều tra dân số và nhà ở năm 2009 cho biết, trên địa bàn Gia Lai thời điểm đó có đến 38 dân tộc cùng chung sống. Những dân tộc có mặt ở Gia Lai muộn đều có những lý do riêng để chọn vùng đất này làm quê hương thứ hai, trong đó có cộng đồng người Tày và người Nùng ở xã Tơ Tung, huyện Kbang.

Đầu năm 1979, cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc đã buộc 14 hộ người Tày ở xã Quý Quân, huyện Hà Quảng, tỉnh Cao Bằng phải sơ tán về huyện Đại Từ (tỉnh Thái Nguyên). Ở đây, họ nhập với 3 hộ người Tày khác từ Lạng Sơn xuống hình thành một nhóm dân cư. Trong thời gian tạm trú ở Thái Nguyên, ông Lý Văn Trù đã liên lạc với một số người là con em của huyện Hà Quảng, đi bộ đội trong những năm chống Mỹ cứu nước và ở lại Gia Lai như: ông Trình, ông Vi Văn Xáy... nhờ họ đưa đơn lên Ban Kinh tế mới tỉnh Gia Lai, xin được vào lập nghiệp tại địa phương. Đơn của họ đã được Ban Kinh tế mới của tỉnh chấp thuận và bố trí bà con vào xã Nam, huyện An Khê (nay là xã Tơ Tung, huyện Kbang). Tháng 11-1979, đoàn của ông Lý Văn Trù đi bằng ô tô vào thẳng xã.

 

Đàn tính-nhạc cụ đặc trưng của dân tộc Tày, Nùng theo chân người đến Tây Nguyên. Ảnh: Phan Lài
Đàn tính-nhạc cụ đặc trưng của dân tộc Tày, Nùng theo chân người đến Tây Nguyên. Ảnh: Phan Lài

Ngày 20-2-1980, ông Mã Văn Xù-nguyên là bộ đội ở Gia Lai-cũng đưa một đoàn gồm 14 hộ (người Tày) từ Cao Bằng vào thẳng xã Nam. Nhóm này nhập với 17 hộ của nhóm thứ nhất, lập thành đội sản xuất Nam Cao (địa danh này được ghép từ xã Nam với từ đầu của nơi đi là Cao Bằng). Năm 1980, đội sản xuất Nam Cao được gọi là Hợp tác xã Nam Cao.

Trong năm 1980, Hợp tác xã Nam Cao tiếp nhận thêm một số nhóm dân cư mới gồm: một số hộ người Tày và người Nùng từ huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, do ông Nghiêm và ông Hồng dẫn đầu vào xã tháng 5-1980. Cùng thời điểm này, còn có một nhóm khác do ông Lý Văn Nình dẫn đầu từ Lạng Sơn vào. Tổng số hộ của 2 nhóm nhỏ này là 26. Cuối năm 1980, từ Lạng Sơn, ông Sấy đưa thêm 39 hộ vào đây.

Đến cuối năm 1981, 96 hộ dân của Hợp tác xã Nam Cao được chia làm 3 đội sản xuất (đội 1, 2 và 3). Năm 1997, khi Hợp tác xã Nam Cao giải thể, 3 đội sản xuất được lập 3 bản: Đội 1, là nhóm dân Nam Cao gốc (nhóm của ông Trù và ông Xù, vào xã Nam đầu tiên), được gọi là bản 7; Đội 2, chủ yếu là cư dân thuộc nhóm đến từ Thái Nguyên và Lạng Sơn, được gọi là bản 8;  Đội 3, nòng cốt là 39 hộ từ Lạng Sơn vào cùng ông Sấy, được gọi là bản 9.

Trong khu vực xã Tơ Tung, còn có làng Cao Sơn hình thành trên cơ sở 61 hộ người Tày, một số người Nùng và người Kinh từ các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn và Thái Nguyên vào lập nghiệp khoảng năm 1985-1986. Năm 1997, nhóm dân này được lập thành bản 12.    

Đến năm 2007, các bản có tên gọi bằng số đếm đều được đổi thành làng, kèm tên riêng gợi lại quê gốc nơi từ đó họ ra đi: bản 7 được gọi là làng Nam Cao (xã Nam và Cao Bằng; bản 8 là làng Cao Lạng (Cao Bằng và Lạng Sơn); bản 9 là làng Thái Sơn (Thái Nguyên và Lạng Sơn); bản 12 được đổi tên thành làng Cao Sơn (Cao Bằng và Lạng Sơn).

Gần 40 năm đã trôi qua, nhóm cư dân Tày-Nùng đến với quê hương Anh hùng Núp đã coi nơi này là quê hương thứ hai và có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng vùng quê mới này.

Kim Vân

Có thể bạn quan tâm

"Mối tình" ngày ấy…

"Mối tình" ngày ấy…

(GLO)- Ấy là tôi muốn nhắc lại “mối tình“ đoàn kết gắn bó của Đảng bộ, quân và dân 2 tỉnh Gia Lai và Bình Định trong cuộc kháng chiến trường kỳ 9 năm chống Pháp.
Chợ Đồn xưa và nay

Chợ Đồn xưa và nay

(GLO)- Xuôi theo quốc lộ 19 về Quy Nhơn, bước vào địa phận thị xã An Khê là bắt gặp Chợ Đồn nằm ngay phía bên trái đường. Khu chợ này đã có tên tuổi từ đầu thế kỷ XX, đến nay vẫn tồn tại và phát triển. Nhưng rất ít người biết nó đã hình thành và hoạt động như thế nào sau những biến đổi của thời gian.
Chư Sê

Chư Sê

(GLO)- Chư Sê là tên của dãy núi ngăn cách cao nguyên Pleiku với vùng trũng Cheo Reo (Ayun Pa) theo chiều Bắc Nam. Trên thực tế, người ta biết đến địa danh Chư Sê nhiều còn bởi nó cũng là tên của một đường đèo dài 3 km trên quốc lộ 25, cắt ngang dãy núi này.
Đi tìm tác giả một bài thơ kháng chiến

Đi tìm tác giả một bài thơ kháng chiến

(GLO)- Tại Phòng Văn hóa-Thông tin thị xã An Khê hiện đang lưu giữ một bài thơ viết về người Bí thư chi bộ đầu tiên của An Khê: Liệt sĩ Đỗ Trạc, hy sinh ngày 7-3-1947. Trước đó, ông bị thực dân Pháp bắt, tra tấn 7 ngày 7 đêm. Không khuất phục được ông, chúng đã hèn hạ xử bắn ông tại sân vận động An Khê rồi chặt thành 3 khúc. Cảm động trước khí tiết của ông, một tác giả có tên Huỳnh Trung Tín đã có bài thơ “Đầu sóng hiên ngang“:
Thác Lệ Kim

Thác Lệ Kim

(GLO)- Lệ Kim là tên một thác nước trên suối Blang-ranh giới giữa xã Ia Tô (xã B14), huyện Ia Grai và xã Ia Dơk (xã B9), huyện Đức Cơ.
Chuyện ít biết về cố vấn Nhật hy sinh tại Mook Đen năm 1946

Chuyện ít biết về cố vấn Nhật hy sinh tại Mook Đen năm 1946

(GLO)- Trong sử liệu về cách mạng Việt Nam có nhắc đến vai trò của các “Chiến sĩ quốc tế-Việt Nam mới“ trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược (1946-1954). Đó là những người châu Âu, châu Á, châu Phi, từng là sĩ quan, binh lính viễn chinh xâm lược Việt Nam, sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã tình nguyện gia nhập Quân đội nhân dân Việt Nam, tham gia huấn luyện, chiến đấu chống Pháp, được Bác Hồ gọi là người “Việt Nam mới“.
Địa danh Đak Đoa và nguồn cội

Địa danh Đak Đoa và nguồn cội

(GLO)- Trong các địa danh quen thuộc ở Gia Lai, có lẽ không địa danh nào được sử dụng cho nhiều không gian khác nhau, ở những thời điểm lịch sử khác nhau như Đak Đoa. Điều này, làm cho những người ở Gia Lai (hay tỉnh Pleiku thời kỳ trước giải phóng) sẽ hình dung ra những vùng đất riêng khi nhắc đến Đak Đoa.
Tơ Tung - địa chỉ lịch sử, văn hóa đáng quan tâm

Tơ Tung - địa chỉ lịch sử, văn hóa đáng quan tâm

(GLO)- Những thập niên gần đây, cái tên Tơ Tung đã dần trở nên quen thuộc với đồng bào các dân tộc tỉnh Gia Lai và du khách quan tâm đến Tây Nguyên, bởi nơi ấy có di tích Làng kháng chiến Stơr-quê hương anh hùng Núp-những tên đất, tên người sớm nổi tiếng cùng tiểu thuyết “Đất nước đứng lên“ của nhà văn Nguyên Ngọc; có làng Leng Tơpung với những đội cồng chiêng đủ các thế hệ, giới tính… rất đặc biệt của Tây Nguyên.
Kon Chư Răng - Mâu thuẫn từ cái tên

Kon Chư Răng - Mâu thuẫn từ cái tên

(GLO)- Nơi chúng tôi muốn nói đến là vùng đất ở phía Đông Bắc xã Sơn Lang, huyện Kbang. Gần đây, chốn xa xôi cách trở này rất “hút“ người và trở thành một địa danh “hot“ bởi có nhiều thác-rừng hùng vĩ, một điểm đến tiềm năng của du lịch Gia Lai. Thế nhưng trên thực tế, việc đọc và viết địa danh này như thế nào hẳn đã từng làm không ít người lúng túng.
Sản vật Gia Lai có gì, còn mất?

Sản vật Gia Lai có gì, còn mất?

(GLO)- Sản vật Tây Nguyên nói chung, Gia Lai nói riêng có thể nói là rất nhiều, cả xưa và nay. Nhưng trong phạm vi bài viết này chỉ xin nói về sản vật tự nhiên của Gia Lai. Những sản vật này là gì và nay còn gì?
Công viên Diên Hồng-chuyện xưa kể lại

Công viên Diên Hồng-chuyện xưa kể lại

(GLO)- Đã là dân Phố núi thì hầu như ai cũng đã một lần đặt chân đến Công viên Diên Hồng, bởi đây là nơi giải trí công cộng, lại nằm ngay trung tâm TP. Pleiku. Công viên có diện tích 12,3 ha, trong đó diện tích mặt nước là 2,7 ha với 2 hồ nước. Nơi đây có nhà hàng, khách sạn, có các khu vui chơi, khu thể thao, vườn hoa cây cảnh và chuồng thú, có mặt hồ vui chơi đạp vịt, chèo thuyền, phía trên là chiếc cầu treo bắc ngang tạo điểm nhấn thú vị…
Thăm bảo tàng cổ vật

Thăm bảo tàng cổ vật

(GLO)- Lần lữa đôi lần, mới đây tôi cũng đến thăm Bảo tàng Cổ vật (trực thuộc Bảo tàng tỉnh Gia Lai). Thăm rồi lại muốn giới thiệu thêm cho nhiều người biết. Băn khoăn vì, gần trọn buổi sáng hôm ấy mà chỉ có mình tôi với sự nhiệt tình đến du dương của cô thuyết minh viên Nguyễn An. An giải thích rằng, khách đến tham quan phần lớn là đi theo đoàn, cá nhân thì cũng… lai rai. Với tôi, bảo tàng này là độc nhất vô nhị: bảo tàng trong một ngôi chùa và chùa trong bảo tàng, nằm ngay giữa trung tâm TP. Pleiku.